Sở Xây dựng Hà Nội nêu lý do đẩy nhanh lộ trình chuyển đổi phương tiện xanh

Ngày 9/12, UBND TP Hà Nội phối hợp với Báo Dân trí tổ chức toạ đàm: "Hà Nội cấm xe máy xăng theo giờ: Tính toán nào cho hạ tầng và sinh kế?".

Tại toạ đàm, ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, trả lời câu hỏi về nhiều ý kiến cho rằng lộ trình chuyển đổi phương tiện xanh có thể diễn ra hơi nhanh, gây áp lực cho doanh nghiệp và người dân.

Ông Long cho biết, thành phố sẽ không triển khai một cách dàn trải, mà xác định rất rõ nhóm phương tiện cần có lộ trình chuyển đổi trước cũng như các chính sách hỗ trợ chuyển đổi cho nhóm này, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tiễn và khả năng đáp ứng của doanh nghiệp, của người dân.

Nhóm thứ nhất là xe mô tô, xe gắn máy hoạt động kinh doanh vận tải, bao gồm cả xe sử dụng ứng dụng kết nối vận tải. 20% trước 1/1/2027, 50% trước 1/1/2028, 100% hoàn thành trước 1/1/2030.

Nhóm thứ hai là xe taxi và xe ô tô chở người đến 8 chỗ hoạt động kinh doanh vận tải, bao gồm cả các phương tiện dùng nền tảng công nghệ. Theo dự thảo, hai mốc quan trọng nhất với nhóm này gồm: Từ 1/7/2026, 100% phương tiện thay thế, đầu tư mới là xe sử dụng năng lượng sạch, 50% trước 1/1/2028 và 100% hoàn thành trước 1/1/2030.

"Các tỷ lệ chuyển đổi này được đề xuất trên cơ sở làm việc, tiếp thu ý kiến góp ý của các đơn vị, không phải là ép buộc một chiều", ông Đào Việt Long nhấn mạnh.

Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng, như vậy, doanh nghiệp, cả đơn vị kinh doanh vận tải lẫn đơn vị cung cấp phần mềm kết nối vận tải sẽ có cả giai đoạn 2026 - 2030 để chủ động kế hoạch chuyển đổi, không bị áp lực thay đổi đồng loạt.

"Chúng tôi đặt nhóm phương tiện kinh doanh vận tải vào lộ trình chuyển đổi sớm hơn là có lý do. Thứ nhất, đây là nhóm phương tiện có tần suất hoạt động rất cao - chạy liên tục trong đô thị, di chuyển quãng đường lớn mỗi ngày, nên lượng phát thải ra môi trường cũng cao hơn nhiều so với phương tiện cá nhân thông thường. Chuyển đổi sớm nhóm phương tiện này đồng nghĩa với việc chúng ta đã giảm được một lượng đáng kể khí thải, tiếng ồn và ô nhiễm không khí trong khu vực nội đô.

Thứ hai, đây là các phương tiện gắn trực tiếp với hoạt động kinh doanh. Mặc dù chi phí mua sắm ban đầu của một số loại xe điện (đặc biệt xe tải/xe thương mại) còn cao, nhưng các nghiên cứu và báo cáo cho thấy tổng chi phí sở hữu của nhiều loại xe thương mại và xe dịch vụ khi xét đủ vòng đời thường thấp hơn nhờ tiết kiệm nhiên liệu và bảo dưỡng", ông Long phân tích.

Ông Long cho rằng, điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nhiên liệu, giảm chi phí bảo dưỡng định kỳ và từ đó cải thiện lợi nhuận.

Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh còn giúp cải thiện hình ảnh doanh nghiệp và cơ hội thị trường. Nhiều khách hàng, đối tác (đặc biệt các tập đoàn có cam kết bền vững) ưu tiên hợp tác với nhà cung cấp logistics có tiêu chí xanh; điều này giúp mở ra lợi thế cạnh tranh cho đơn vị vận tải.

Tại toà đàm, Phó Giám đốc Sở Xây dựng cũng lên tiếng về thông tin trên mạng xã hội chia sẻ thông về quy định “từ 1/7/2026, 100% phương tiện thay thế, đầu tư mới sử dụng năng lượng sạch”. Điều này dẫn đến việc một bộ phận người dân và doanh nghiệp hiểu chưa đúng, lo ngại rằng tất cả phương tiện đang hoạt động sẽ phải chuyển đổi ngay từ mốc thời gian này.

"Tôi xin khẳng định lại, quy định chỉ áp dụng đối với những phương tiện thay thế hoặc đầu tư mới sau ngày 1/7/2026. Các phương tiện đang hoạt động bình thường, còn niên hạn, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật không hề bị yêu cầu phải chuyển đổi ngay lập tức. Thành phố hoàn toàn không đặt ra việc “buộc chuyển đổi đồng loạt để ưu tiên cho một số đơn vị cung cấp xe điện”, mà chỉ triển khai theo lộ trình tự nhiên của chu kỳ thay thế phương tiện, để tránh tạo áp lực đột ngột cho người dân và doanh nghiệp", ông Long nhấn mạnh.

Ông Long cho biết thêm, đối với các loại phương tiện giao thông đường bộ khác, trong đó có cả xe công vụ của các cơ quan Nhà nước và phương tiện cá nhân, thành phố sẽ thực hiện theo các chính sách về vùng phát thải thấp. Thành phố sẽ xem xét, nghiên cứu, đề xuất các biện pháp phù hợp để hạn chế các phương tiện khác từ sau 1/1/2035. Lý do là theo kế hoạch, đến năm 2035, mạng lưới đường sắt đô thị sẽ được hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách ngày càng tăng của thành phố, tạo đủ năng lực thay thế phương tiện cá nhân, đảm bảo đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân một cách an toàn và hiệu quả.

Bên cạnh việc đưa ra mốc thời gian, thành phố cũng hiểu rằng lộ trình chỉ khả thi khi đi kèm hỗ trợ, nên dự thảo Nghị quyết thiết kế một hệ thống các cơ chế giảm chi phí cho người dân và doanh nghiệp.

"Có thể thấy, đây không phải là một lộ trình “đẩy nhanh bằng mệnh lệnh”, mà là một quá trình có tính toán, có thứ tự ưu tiên, có các bước chuyển đổi theo tỷ lệ, và đặc biệt là sẽ có hỗ trợ tài chính đi kèm để giảm tối đa áp lực", ông Long nói.

Vị phó giám đốc chia sẻ, trong quá trình xây dựng chính sách, thành phố luôn giữ tinh thần lắng nghe – chia sẻ – cầu thị. Mọi ý kiến không chỉ của các doanh nghiệp, mà còn cả những phản hồi từ người dân, chuyên gia, phản biện xã hội Mặt trận tổ quốc và các tổ chức đều được tiếp thu nghiêm túc để hoàn thiện chính sách. 

Trong quá trình triển khai các nhiệm vụ, đặc biệt là những nhiệm vụ mang tính chuyển đổi lớn như hạ tầng, giao thông, môi trường, thành phố luôn đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm. Thành phố nỗ lực hết sức để hạn chế tối đa các tác động không mong muốn đến đời sống, sản xuất – kinh doanh. Tuy nhiên, với quy mô công việc và yêu cầu chuyển đổi mạnh mẽ, chắc chắn sẽ có những ảnh hưởng không thể tránh khỏi.

Chính vì vậy, thành phố rất mong nhận được sự cảm thông, chia sẻ và đồng hành của người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Việc chuyển đổi sang các phương tiện và giải pháp phát thải thấp nhằm cải thiện chất lượng môi trường và giảm rủi ro ô nhiễm không khí, qua đó góp phần tạo ra điều kiện sống an toàn và bền vững hơn cho cộng đồng.