Shark Louis Nguyễn: Nhà đầu tư lúc nào cũng phải 'săn' mới sống được

Trở về Việt Nam tham gia đầu tư từ 2005, ông Louis Nguyễn, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Quản lý Quỹ Saigon (Saigon Assets Management - SAM), được biết đến là “cá mập” lão luyện trong giới đầu tư ở TP.HCM 15 năm qua.

Trong câu chuyện chia sẻ với VTC News, ông Louis Nguyễn vẫn tràn đầy khát vọng một ngày gần đây, doanh nghiệp Việt sẽ tự tin đầu tư vào những trung tâm dữ liệu (data centers) để phục vụ khách quốc tế, những nhà máy vài trăm triệu USD sản xuất chip; nông dân Việt Nam ở các vùng xa dùng công nghệ thông minh sản xuất rau củ, bán hoa quả chất lượng cao ra nước ngoài.

Với ông, đầu tư thành công là phải tạo ra giá trị, sản phẩm cho cộng đồng chứ không phải mua bán kiếm lời.

- Ông là một trong số ít các "cá mập" đầu tư vào startup thành công từ chương trình Shark Tank, cụ thể là gạo hữu cơ Hoa Nắng đã phát triển vượt bậc khi nhận vốn và hỗ trợ từ Shark Louis Nguyễn. Bí quyết ở đây là gì?

Hoa Nắng là startup mà khi tham gia chương trình Shark Tank mùa 2 với vai trò là khách mời, tôi thấy đáp ứng tiêu chí của một startup mình mong muốn đồng hành. Nghe hai bạn sáng lập doanh nghiệp trình bày về mục tiêu gọi vốn, chiến lược phát triển, tôi thấy công ty rất tiềm năng. Quan trọng nhất là họ rất nhiệt huyết, vạch rõ bước đi, tầm nhìn dài hạn. Dù đây là startup nhỏ, nhưng tôi thấy thú vị vì công ty minh bạch, rõ ràng, họ đi kêu gọi vốn làm ăn không phải lên chương trình TV để quảng cáo.

Tôi cũng thấy tiềm năng khi họ làm gạo hữu cơ giữa lúc thị trường cần các doanh nghiệp làm nông nghiệp sạch. Tôi rất thích đầu tư vào nông nghiệp, và cũng đã đầu tư vào nhiều doanh nghiệp nông nghiệp lớn từ Đạm Phú Mỹ, Long Sơn, Đồng Phú… Trên tivi, mỗi Shark có khoảng 1 tiếng để quyết định thôi, nên tin vào kinh nghiệm, trực giác và phải chốt deal luôn.

- Cũng có ý kiến nói rằng các "cá mập" tham gia chương trình để quảng bá doanh nghiệp, bằng chứng là không nhiều startup nhận được vốn đầu tư sau chương trình. Ông thấy nhận định này thế nào?

Các "cá mập" và cả startup lên chương trình Shark Tank đều có mục đích. Shark thì muốn chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ startup đầu tư, tất nhiên cùng lúc có những mục tiêu để quảng cáo tiềm năng của công ty hay cá nhân. Nhưng là công ty quản lý quỹ, ngành này bảo thủ và khiêm tốn nên chúng tôi không có nhu cầu quảng bá. Trong lãnh vực đầu tư tài chính như quỹ đầu tư thì uy tín quan trọng hơn hết.

Tôi lớn lên ở thung lũng Silicon, làm công việc tài chính ở những công ty như KPMG, Apple và quỹ đầu tư mạo hiểm, tôi đã gặp gỡ, làm việc với hàng trăm, hàng ngàn công ty khởi nghiệp ở Mỹ. Khi về Việt Nam, tôi tham gia sáng lập các quỹ đầu tư mạo hiểm như IDG, DFJ VinaCaptial, nhưng thời gian đó thật ra tôi chưa đủ sự hiểu biết và kinh nghiệm như ngày hôm nay.

Mọi người sẽ không biết rất nhiều deal sau chương trình phát sóng, đến giai đoạn thẩm định là bị “lật kèo”. 80% startup gửi email không muốn nhận đầu tư nữa.

Vài trường hợp tôi cam kết đầu tư, startup đã nhận đầu tư rồi đến khi gặp trực tiếp để thẩm định thì họ xin rút, như một thương hiệu bánh mì chả cá, một thương hiệu đồng hồ, hay một trường dạy tiếng Đức... 

- Cảm giác của ông ra sao khi “bị từ chối”?

Tôi thấy bình thường. Tôi muốn chia sẻ cùng startup này nhưng họ không muốn, thì dành nguồn lực cho những bạn khác, không sao cả. Họ không sai, cũng không thể buộc họ phải nhận đầu tư của tôi.

Tôi cũng không thất vọng về startup, vẫn muốn hỗ trợ, và sẵn sàng tham gia hỗ trợ. 

Tôi xác định sức mạnh của nước mình là nông nghiệp và thấy mình có thể hỗ trợ nông dân khâu chế biến, làm thương hiệu để tăng giá trị sản phẩm, bán được giá cao hơn. Tôi muốn đầu tư vào nông nghiệp để tăng giá trị, tăng thu nhập cho nông dân chứ không phải làm ra gạo, tiêu, cà phê rồi bán thô kiếm tiền. 

Mà tôi muốn nói rằng cuộc sống của nhà đầu tư là “săn”, lúc nào cũng phải “săn” thì mới “sống” được. Ít khi nào những gì có giá lại tự tìm đến với mình, nhà đầu tư phải tìm kiếm những cơ hội đầu tư triển vọng, hấp dẫn, gặp Tổng Giám đốc để tìm hiểu cơ hội rồi đi thăm nhà máy và, trao đổi với khách hàng, đối thủ để xác thực trước khi quyết định đầu tư hay hợp tác. Thành ra lúc nào tôi cũng tìm kiếm và thẩm định là như vậy.

Tôi vẫn xác định mục tiêu xuyên suốt là đầu tư vào 4 lĩnh vực mà mình có thể đóng góp tốt nhất cho cộng đồng, là công nghệ, nông nghiệp xanh, bất động sản và giáo dục.

- Trong 4 lĩnh vực này, nông nghiệp xanh là mảng không dễ có lợi nhuận, và nhà đầu tư phải xác định thời gian đi cùng rất dài. Vì sao ông vẫn chọn trong khi có nhiều lĩnh vực khác lợi nhuận tốt hơn?

Không ai muốn vất vả sớm hôm, dầm mưa dãi nắng ngoài đồng ngoài ruộng. Nhưng các bạn sống ở TP.HCM, Hà Nội có mấy khi về quê hay lên núi và quan sát người nông dân trồng trọt, chăm bón rau, gạo, hoa trái cho chúng ta ăn không. Họ lăn lộn quanh năm với đồng ruộng, với mưa bão lũ lụt mà hết vụ chỉ được một ít lợi nhuận. Gặp thiên tai thì mất hết, có khi không còn cơm ăn áo mặc, tại sao tôi không đóng góp cùng họ?

Tôi đầu tư vào những công ty nông nghiệp xanh có lợi thế và triển vọng rõ ràng, đóng góp những gì trong khả năng tôi làm được, để bà con có được sản phẩm giá trị hơn trong thị trường nội địa và cả xuất khẩu.

Tôi hỗ trợ họ tìm kiếm nguồn vốn, gia tăng giá trị sản phẩm thông qua việc cải thiện bao bì, đa dạng hóa hình thức và quy cách, tìm kiếm và mở rộng thị trường. Từ đây, người tiêu dùng cũng có thêm thực phẩm sạch, thị trường ngày càng nhiều hàng hóa thiết yếu chất lượng tốt. 

Nếu kiếm tiền nhanh - nhiều thì có thể chọn lĩnh vực khác, ví dụ như các sản phẩm mà có thể gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe và môi trường, nhưng tôi không muốn. 

- Nhưng bản thân ông quản lý quỹ đầu tư, cầm tiền của nhà đầu tư và phải làm cho tiền sinh sôi, hiệu quả chứ đâu chỉ có trách nhiệm xã hội?

Đó luôn là mâu thuẫn. Nhưng chúng tôi còn nhiều lĩnh vực khác mang lại hiệu quả tốt, như công nghệ, tiêu dùng, bất động sản, giáo dục và các mảng này may mắn có lãi, cân bằng lại cho mảng ít lợi nhuận nhưng đóng góp cho cộng đồng. Lợi nhuận trong ngành nông nghiệp rõ ràng không bằng công nghệ, nhưng tôi ưu tiên, vì đó là một trong những thế mạnh của Việt Nam. 

Tôi không thích dài dòng. Người làm tài chính càng phải ngắn gọn, tôi thích nói ít nhưng chất lượng, và thật. Nói nhiều thường gây mất tập trung. Thử quan sát Chủ tịch Masan hay Chủ tịch Trương Gia Bình của FPT, họ có nói nhiều và dài dòng không?

Tôi không thích dài dòng. Người làm tài chính càng phải súc tích, rõ ràng và thật. Nói nhiều thường gây mất tập trung. Thử quan sát những Chủ tịch và Tổng Giám đốc của những công ty hàng đầu Việt Nam, họ có nói nhiều và dài dòng không?

- Nói ít, vậy anh nói như thế nào để thuyết phục đầu tư với những người ít có thời gian như Chủ tịch Masan hay Chủ tịch FPT?

Khi trao đổi với những lãnh đạo cao cấp, mình phải tìm hiểu nhu cầu của họ là gì. Theo kinh nghiệm khiêm tốn của tôi, họ thường mong muốn phát triển công ty qua việc phát triển khách hàng, mở rộng thị trường, đa dạng hóa nguồn doanh thu và lợi nhuận. Nếu mình có thể đóng góp và đem lại giá trị thông qua những yếu tố này, họ sẽ lắng nghe.

- SAM thời gian qua đầu tư rất nhiều vào bất động sản. Thời điểm này, khi thị trường bất động sản Việt Nam được cho là chạm đáy, ông có mạnh tay đầu tư tiếp vào mảng này không? 

Vì bất động sản là một trong những ngành mũi nhọn của Việt Nam và sẽ hồi phục sớm hoặc muộn. Nếu bạn là một nhà đầu tư lâu dài và kiên nhẫn, tôi nghĩ bạn sẽ đạt được mục tiêu lợi nhuận trong thời gian 3 năm sắp tới. 

Một lĩnh vực khác mà chúng tôi đang tập trung vào là bất động sản công nghiệp phục vụ cho trung tâm dữ liệu. Sự phát triển của trung tâm dữ liệu là hết sức quan trọng để song hành cùng với sự tăng trưởng vượt trội của Trí tuệ nhân tạo (AI). Theo đó bất động sản phục vụ trung tâm dữ liệu sẽ là một trong những hướng phát triển đem lại hiệu quả và lợi nhuận cao nhất trong 5 năm sắp tới.

Gần đây, tôi có tham dự vào HĐQT của Công ty Cổ phần BĐS An Gia (HOSE: AGG). Tôi cảm nhận đội ngũ lãnh đạo của An Gia là những người có sự hiểu biết nhất định về thị trường bất động sản tầm trung của Việt Nam và cùng lúc có trách nhiệm với khách hàng, đối tác và cổ đông.

- Ông kỳ vọng vào An Gia thế nào, và SAM có dự định đầu tư vào công ty này?

Tôi kỳ vọng thời gian này chúng tôi sẽ có những chuẩn bị điều kiện tốt nhất để khi thị trường phục hồi, trong vài năm tới sẽ có cơ hội bùng lên. An Gia mới có được một đối tác chiến lược mới, với một quỹ đất khổng lồ để thực hiện, có những dự án chỉn chu nhất, đẹp nhất để đưa ra thị trường, phục vụ phân khúc thị trường trung cấp trong 3 năm sắp tới.

- Ông nói về công nghệ và mơ đầu tư, gọi mời các công ty công nghệ đến Việt Nam làm ăn. Giữa làn sóng người người đầu tư bán dẫn, ông có thấy cơ hội?

Tôi làm trong ngành công nghệ, bán dẫn và đầu tư mạo hiểm (venture capital) ở thung lũng Silicon nhiều năm nên làn sóng công nghệ, bán dẫn tôi đã cảm thấy quen thuộc và nghĩ ngành bán dẫn là một cơ hội cho Việt Nam để vượt lên.. Tôi đã làm bán dẫn từ mấy chục năm trước ở đây rồi.  

Tôi nghĩ Việt Nam phải cần chuẩn bị trong những năm 5-10 năm tới mới để sẵn sàng bước vào thị trường này. Ít nhất để thấy được là phải có đầu tư về hạ tầng và nguồn nhân lực - không tính nhà máy của công ty nước ngoài, như Intel ở Khu công nghệ cao TP.HCM. Mình phải tính là của doanh nghiệp Việt mình, như Viettel, FPT hay CMC chẳng hạn.

- Nếu bây giờ chúng ta tham gia thì có kịp không hay trễ rồi?

Dù đi sau, nhưng không bao giờ trễ nếu đi đúng hướng. Bởi đó là ngành tương lai, không làm mới là trễ, không thể phụ thuộc vào ai cả. Chúng ta nhìn diễn biến thế giới thời gian qua là đủ hiểu sự cấp thiết. 

Lao động ngành này đang có mức thu nhập thuộc hàng cao của thế giới. Nếu chúng ta làm tốt khâu đào tạo, không những chủ động nhân lực mà còn tạo ra nguồn lao động chất lượng, không phụ thuộc vào nhân lực nước ngoài và trả quá cao cho họ.

Tôi mong các chính sách của nhà nước thông thoáng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam nhanh chóng vào cuộc và làm thật nhanh, thật tốt. Bên cạnh đó là sự nhạy bén, quyết liệt của lãnh đạo các doanh nghiệp công nghệ Việt, bởi mình không nên chậm chân nữa. 

- Ông đúng là “dân trong nghề”, đã sống với hơi thở công nghệ từ rất sớm. Ông thấy Việt Nam nên làm như thế nào trong cuộc đua công nghiệp bán dẫn?

- Khẩu vị đầu tư của ông bây giờ có thay đổi so với trước đây, là ngắm nghía những lĩnh vực rủi ro cao? Thời điểm này với ông lĩnh vực nào hấp dẫn nhất.

Quy luật đầu tư thì vẫn là rủi ro cao, lợi nhuận cao. Nhưng nhiều lúc cuộc đời, cơ hội đến với mình là không có sự lựa chọn. Là nhà đầu tư vào công nghệ, chúng tôi mong muốn bỏ vốn vào những công ty có sự tham gia của những kỹ sư giỏi nhất của Việt Nam và hợp tác cùng các cơ hội bên Mỹ để thành lập những công ty kỳ lân trong tương lai.

Tôi thích những gì tôi hiểu và đóng góp giá trị được chứ không phải kiểu thấy xu hướng người ta đổ vốn vào ngành nào đó mà mình đầu tư. Như tiền crypto là tôi không hứng. Tuy nhiên, thông thường sẽ có khoảng 30-40% rủi ro là mình không quản lý được. 

- Tức là ông không đầu tư vào tiền ảo?

Tôi khẳng định 99% nhà đầu tư vào tiền ảo không có khả năng giải thích về kỹ thuật blockchain và đảm bảo sự an toàn về nó. Nhưng họ đầu tư vì họ nghĩ là họ biết xu hướng lên xuống chứ không phải vì hiểu rõ giá trị cốt lõi của những đồng tiền này. Như vậy, tôi nghĩ rằng, có ít người thắng mà lại nhiều người thua. Đầu tư giá trị (value investing) sẽ rất khác rất nhiều đầu tư xu hướng (trend investing). 

- Là "cá mập" lão luyện, Shark Louis Nguyễn có đầu tư thất bại không, và ứng xử sau mỗi thất bại của ông?

Trong ngành đầu tư, tôi thấy việc này thất bại là bình thường nhưng sao tôi nói thất bại thì nhiều người tỏ ra ngạc nhiên. Có thể do “cái tôi” của người Việt mình lớn nên thường ngại nói về những thất bại, những cái chưa đúng của mình. Nhiều người luôn nghĩ thất bại là xấu, nhưng trong ngành đầu tư, thất bại có một bước đệm trong quá trình thành công.

Nếu không thất bại thì có nghĩa là mình quá thuận lợi, không có "sẹo". Tôi thì thích những người có "sẹo", kinh nghiệm đầu tư của họ sẽ lão luyện hơn.

Nghe hơi lạ nhưng tôi nhìn "vết sẹo" của một lãnh đạo là những điểm tốt. Đặc biệt với ngành đầu tư, nhất là đầu tư mạo hiểm, đầu tư 10 mà thất bại 9 cũng bình thường, cái thành công dù chỉ 1 sẽ bù đắp cho 9 thất bại. Ví dụ, ở Thung lũng Silicon, một quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tư vào một công ty thành công như NVIDIA có thể huề vốn kể cả khi họ đầu tư thất bại tại 9 công ty khác.

Ở Việt Nam, chúng tôi đã đầu tư vào 65 công ty, trong đó chỉ có 10 công ty thật sự đem lại hiệu quả đáng kể.

- Cuộc sống sau những tính toán, những con số, những thương vụ bạc tỷ thì đời thường của anh Việt kiều Shark Louis ra sao?

Quản lý sức khỏe, tinh thần, cân bằng cuộc sống sau công việc rất quan trọng với tôi. Tôi rất chú trọng chuyện tập gym, tennis và ăn uống khoa học. Tôi chọn chế độ ăn uống tránh đường, ít tinh bột, không thịt đỏ; rau củ và trái cây cũng chọn các loại hữu cơ. Nghe thấy cũng khó lắm, nhưng mình chú ý thì sẽ làm được. 

- Ông nghĩ đến lúc mình nghỉ hưu chưa, khi đó ông chọn Việt Nam hay quay về Mỹ?

Tôi chưa nghĩ đến lúc nào mình sẽ cho mình nghỉ hưu, bởi tôi luôn chuẩn bị sức khỏe và năng lượng làm việc. Nhưng nếu về hưu tôi nghĩ tôi sẽ chọn Việt Nam. Tôi thấy mình may mắn khi về làm việc ở Việt Nam hơn 15 năm nay. 

Tôi nghĩ người lớn tuổi sẽ hạnh phúc hơn khi có người thân, con cháu bên cạnh. Tôi là người Mỹ gốc Việt đang sống và làm việc ở Việt Nam, nên những gì tốt đẹp nhất ở Việt Nam, tôi cố gắng cất hết vào tim. 

- Cảm ơn ông!