22:48 02/11/2024
Hậu trường
Viện KSND tối cao đã ra cáo trạng truy tố 19 bị can trong vụ án thất thoát 830 tỷ đồng tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Cty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO).
Tăng giá hợp đồng trọn gói
Theo cáo trạng, TISCO là doanh nghiệp nhà nước thuộc Tổng Cty thép Việt Nam (VNS). Năm 2005, Chính phủ phê duyệt Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của TISCO với tổng mức đầu tư hơn 3.834 tỷ đồng trong đó TISCO thu xếp 375 tỷ tiền vốn, còn lại đi vay các ngân hàng.
Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu dự án này và tháng 7/2007 được ký với TISCO hợp đồng EPC số 1 (E là thiết kế, P là thi công, C là xây lắp) trị giá hơn 160 triệu USD.
Hợp đồng quy định, giá trị này không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện và tổng thầu nếu chọn nhà thầu phụ phải được chủ đầu tư chấp thuận.
Ông Hoàng Trung Hải đã bị kỷ luật vì sai phạm liên quan dự án của TISCO.
Tuy nhiên, sau 11 tháng ký hợp đồng, MCC không ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, không triển khai thi công, rút hết người về nước… và có văn bản kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng, tăng giá trị hợp đồng thêm 138 triệu USD.
TISCO thuê hãng luật Kelvin China Parnership tư vấn và cho kết quả: “MCC không thể đơn phương tăng giá hợp đồng do giá trị hợp đồng là trọn gói cố định… Nếu MCC bỏ dở công trình, TISCO có thể chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường cho các tổn thất, thiệt hại”.
Tuy nhiên, TISCO vẫn xin ý kiến để được điều chỉnh giá thiết bị (phần P) và chi phí khác (phần E) với dự án. Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ rõ không có căn cứ điều chỉnh và TISCO cần áp dụng điều khoản phạt và hủy đấu thầu, chọn lại nhà thầu nhằm đảm bảo tiến độ.
Ông Hoàng Trung Hải – Phó Thủ tướng có chỉ đạo về điều chỉnh tổng mức đầu tư như sau: “VNS tiếp thu ý kiến các bộ ngành liên quan, bổ sung những thay đổi ở Dự án thành phần tuyển khoáng và khai thác, trên cơ sở đó quyết định điều chỉnh Dự án và Tổng mức đầu tư, đảm bảo dự án có hiệu quả”.
8 bị can trong số những người bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.
Sau đó, TISCO và VNS tiếp tục đề nghị cho phép điều chỉnh chi phí phần C (xây lắp) trong hợp đồng EPC. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã ra văn bản nội dung: “Đồng ý về nguyên tắc việc xem xét một số phát sinh về giá vật liệu xây dựng do nguyên nhân bất khả kháng”.
Đội vốn hơn 4.000 tỷ
Từ chỉ đạo này, TISCO đàm phán với MCC về việc điều chỉnh giá trị hợp đồng EPC và sau đó thống nhất chọn Tổng Cty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ phần C (xây lắp).
Phần C này cũng chuyển từ hợp đồng trọn gói sang hình thức hợp đồng theo đơn giá với chi phí tăng lên. Khi được hỏi ý kiến, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chỉ đạo: “Đồng ý việc điều chỉnh chi phí thực hiện phần C của hợp đồng EPC… HĐQT VNS phê duyệt việc điều chỉnh chi phí thực hiện phần C theo quy định…”.
Theo cơ quan truy tố, việc tách phần C ra khỏi hợp đồng EPC và chọn VINAINCON làm nhà thầu phụ dù không đủ năng lực đã vi phạm Luật Đấu thầu; làm tăng tổng mức đầu tư dự án.
Do đó, năm 2012, TISCO cùng VNS đề nghị Chính phủ cho phép chấp thuận điều chỉnh mức đầu tư. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải có ý kiến: “HĐQT VNS quyết định và chịu trách nhiệm thực hiện việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án theo quy định hiện hành”.
Căn cứ ý kiến này, VNS đã đồng ý cho TISCO được tăng mức đầu tư dự án từ 3.834 tỷ đồng lên 8.104 tỷ đồng. Đến năm 2018, dự án vẫn chưa hoàn thành nhưng TISCO đã chi 4.423 tỷ đồng nên phải chịu thiệt hại hơn 830 tỷ đồng. Thiệt hại này là số tiền lãi TISCO phải trả cho khoản vay của các ngân hàng.
Dự án của TISCO đã gây thiệt hại hơn 830 tỷ đồng.
Trong dự án mở rộng sản xuất tại TISCO, ông Hoàng Trung Hải bị xác định có vi phạm, khuyết điểm nên bị Bộ Chính trị kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo. Quyết định thể hiện, ông Hải trong thời gian giữ cương vị ủy viên Ban cán sự Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ đã thiếu trách nhiệm, không xem xét, cân nhắc thấu đáo ý kiến của các bộ, ngành, cho ý kiến không rõ ràng, thiếu chặt chẽ, không đúng hợp đồng EPC.
Ông Hải cũng không đúng quy chế làm việc của Chính phủ đối với việc xem xét một số phát sinh về giá vật liệu xây dựng, điều chỉnh giá trị hợp đồng gói thầu EPC của dự án và tăng chi phí phần C của hợp đồng; cho ý kiến điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án và vay vốn tín dụng ưu đãi, vi phạm quy định về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước.
Ông Hoàng Trung Hải còn thiếu kiểm tra và chỉ đạo kiểm tra theo quy chế làm việc của Chính phủ nên không phát hiện được việc TISCO tách phần C ra khỏi hợp đồng EPC, làm thay đổi bản chất và phá vỡ nguyên tắc quản lý hợp đồng. Ông Hải cũng đồng ý cho TISCO thanh toán các khoản chi phí trả cho MCC không đúng với hợp đồng.