08:30 23/12/2024
Gia đình
Ngày nhỏ ở trong đoàn ca múa nhân dân trung ương, có hai ca sĩ tôi rất thích, là chú Kiều Hưng và chú Trần Hiếu. Giọng chú Kiều Hưng cao vun vút như cánh chim bay, còn giọng chú Trần Hiếu thì ngược hẳn lại, trầm sâu như đáy giếng.
Khu văn công tường tranh vách đất
Khu văn công Cầu Giấy ngày ấy là chốn nhà quê, gồm những dãy nhà lá tường tranh vách đất, nằm giữa cánh đồng lúa mà khi mưa xuống là ếch nhái bốn bề thi nhau kêu ộp oạp! Diễn viên phần lớn còn rất trẻ, ăn cơm tập thể nằm giường cá nhân, là những tấm phản gỗ kê san sát bên nhau.
Do mẹ tôi có gia đình, nên được cấp một gian nhà nhỏ, đủ kê một chiếc giường đôi. Hôm nào bố tôi về, mẹ tôi lại vẫy vẫy một chú nào đó, như chú Trần Hiếu, nói rằng tối nay em cho thằng Hoài ngủ với nhé. Chú Trần Hiếu không biết vì yêu trẻ con, hay bản tính cởi mở rộng rãi, gật đầu ngay.
Nhớ đêm đầu ngủ với chú, chẳng hiểu mơ màng thế nào, tôi tè dầm ướt hết chăn màn, quần áo của chú. Khai mù. Sáng dậy, chỉ thấy chú hề hề cười, hỏi tôi: “Sao thế?”. Tôi ngượng quá gãi đầu: “Đêm qua rõ ràng cháu thấy mình đứng bên hố giải mới tè, thế mà không hiểu sao…''.
Chú lại cười: “Thôi về nhà thay quần áo đi. Chú không mách mẹ đâu” rồi ôm chăn chiếu ra bể giặt. Rồi chú an ủi tôi: “Hồi nhỏ chú cũng đái dầm khiếp lắm, trôi cửa trôi nhà…”.
Những buổi "dạy chùa"
Hàng chục năm sau, tôi trưởng thành, đi bộ đội, về học đại học, rồi đi viết văn viết báo và cũng có những hoạt động văn hóa - văn nghệ. Cách đây ít năm, tôi cùng nhà văn Đỗ Kim Cuông - Phó chủ tịch thường trực Uỷ ban Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tổ chức đêm thơ nhạc Tố Hữu với Việt Bắc ở Thái Nguyên.
Đội hình biểu diễn đẹp, bao gồm nhiều nghệ sĩ ruột và thân thiết với tôi như: Dương Minh Đức - Quang Huy - Quang Thọ... Nhưng một lãnh đạo của Thái Nguyên cũng thân thiết với tôi lại yêu cầu “gắng có Trọng Tấn anh nhé, nhân dân ở đây yêu thích tiếng hát Trọng Tấn lắm”. Thế là nửa đêm tôi mò bằng được số điện thoại của Trọng Tấn, mời cậu ấy tham gia đêm diễn. "OK, em sẽ giúp anh", Tấn trả lời và đêm sau tự lái xe từ Hòn Gai về Thái Nguyên kịp giờ biểu diễn.
Phải nói có tiếng hát Trọng Tấn, đêm diễn lung linh hẳn lên. Nhiều người ghi nhận với tôi “Trọng Tấn chính là hoàng tử nhạc đỏ hiện nay đấy”.
Lại nhớ một lần gặp anh Trần Hiếu (lúc này chú cho phép tôi gọi là anh cho trẻ trung), anh khoe: “Này, Trọng Tấn là học trò của anh đấy!”. Lại lần khác, anh kể tôi nghe về những năm tháng dạy học, tình yêu với học sinh như thế nào, nỗi lận đận trong đời riêng ra sao, nhưng anh vượt lên tất cả khổ đau ấy chính bằng một tình yêu khôn nguôi với học trò. Và anh kể tôi nghe về cậu học trò anh rất yêu là Trọng Tấn…
"Em biết không, tiền dạy học anh lấy là thấp nhất thành phố này, mà cô cậu nào nghèo quá mình cho luôn, ở trong này gọi là dạy chùa, như cái hồi Trọng Tấn thi vào Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện âm nhạc quốc gia Việt Nam) cũng là anh cho đấy, dạy chùa liền 20 buổi cho cậu ấy”.
Chuyện thế này:
“Ngày ấy, một buổi loanh quanh sân trường, mình thấy có thằng bé đứng khóc. Mình ra hỏi vì sao cháu khóc thì thằng bé nói: Cháu thấy người ta bảo lên đây phải tìm thầy mà học, phải tập hát bài nọ bài kia mới thi đậu được. Cháu đi hỏi, thầy nào cũng bảo 50.000 đồng/giờ. Mẹ cháu cho 200.000, cháu đi xe từ Thanh Hóa lên đây đã gần hết, tiền ăn còn chẳng có, chẳng biết lấy đâu ra tiền học nữa.
Rồi nó lấy tay áo chùi nước mắt. Mình thương quá, bảo nó lau nước mắt đi vào đây thầy dạy cho, có tiền hay không có không quan trọng mà phải gắng học để thi đỗ đã. Thế là mình dạy liền cho nó 20 buổi, không lấy xu nào. Ngay năm đầu thi, nó đỗ luôn thủ khoa!"
Và cậu học trò mắc nợ thầy
Vào được trường, dù là thủ khoa rồi mà cũng chẳng thầy nào nhận dạy nó cả bởi nhìn nó lúc ấy khiêm tốn lắm, không được bắt mắt bằng người này người kia, chứ lấy đâu ra sáng sủa như bây giờ. Các thầy thầm thì kháo nhau: “Thằng này hát hay đấy nhưng khó mà làm ca sĩ được chứ mong gì có thể nổi tiếng".
Không ai nhận thì mình lại nhận, mình dạy nó tổng cộng 6 năm. Ngay năm đầu trung cấp, Trọng Tấn đi thi được giải nhất Giọng hát hay Hà Nội.
Được hai triệu tiền thưởng, cậu ta mừng quá đi tìm thầy để trả nợ, mình gạt tay đi, bảo: ''Tôi không lấy đâu, bây giờ cái cần nhất là cậu phải có một bộ quần áo mặc cho tử tế. Giờ người ta mời đi hát, cậu không có nổi một bộ quần áo thì hát bằng cái gì?”. Vậy là cu cậu nghe lời thầy, đi mua ngay một bộ chỉn chu cùng đôi giày để mặc đi biểu diễn. Diện quần áo mới vào, nhìn anh chàng bắt đầu ra dáng!
Chưa hết chuyện. Năm thứ 4 đi thi, Trọng Tấn lại được nhất miền Bắc, được thưởng hơn 10 triệu đồng. Ngày ấy 10 triệu dồng là to lắm! Cậu ta lại đòi trả nợ cho thầy. Mình lại gạt tay đi, bảo: “Không, bây giờ cậu phải có một cái xe máy. Giải nhất thế này mà xe đạp còn không có, mỗi lần đi diễn là nhờ bạn đèo hay phải đi mượn xe đạp à?”.
Nó nghe lời, đi mua một chiếc xe máy. Sau đó, lại đi thi, lại được giải nhất toàn quốc. Ông tướng lại đến: “Thôi bây giờ con có xe máy rồi, thầy phải cho con trả nợ cho thầy nhé!”. Mình vẫn lắc đầu bảo: “Người cậu nợ chưa phải là tôi, mà là mẹ cậu. Phải mua tặng mẹ cái tivi tử tế. Rồi cậu phải thay cái xe máy cà tàng này đi và may thêm bộ comple nữa”.
Thế là nó lại nợ. Cho đến khi vào đại học năm thứ 2, nó thi hát được giải nhì cổ điển toàn quốc, mình mới chịu cho nó trả nợ…
Cho đến bây giờ, nó vẫn gọi mình là bố, có lẽ một phần là do thế…
Nghe chuyện NSND Trần Hiếu kể, ông cười rất tươi, còn tôi thì khóc, nước mắt cứ chảy ra thành vệt trên má từ lúc nào...