Mỹ: Trung Quốc thao túng sông Mekong là 'thách thức cấp bách' với Đông Nam Á

Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell hôm 4/9 cho biết, việc Trung Quốc thao túng dòng nước ở sông Mekong - hiện đang ở mức thấp kỷ lục - là thách thức đối với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Phát biểu trong hội thảo trên website do Viện Hòa bình Mỹ và Trường Chính sách công Lý Quang Diệu của Singapore đồng tổ chức, ông David Stilwell cho biết, vấn đề dòng nước là một trong những "xu hướng đáng lo ngại" ở khu vực sông Mekong.

Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell. (Ảnh: Reuters)

“Một thách thức đặc biệt cấp bách là việc Trung Quốc thao túng các dòng chảy của sông Mekong vì lợi ích của chính họ, cái giá phải trả sẽ là rất lớn”, Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương cho hay.

Ông David Stilwell trích dẫn một báo cáo gần đây “đề cập đến việc Trung Quốc đã thao túng dòng nước dọc theo sông Mekong trong 25 năm, làm gián đoạn trong dòng chảy tự nhiên thông qua việc xây dựng và vận hành đập lớn".

Theo Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, cuộc khủng hoảng đã "tàn phá mùa màng và đe dọa an ninh lương thực và nước trong toàn khu vực".

“Những điều này tiềm ẩn nguy cơ bất ổn lớn hơn. Mỹ đang làm việc với các nước Mekong, Ủy ban sông Mekong và các đối tác quốc tế để đảm bảo các lời kêu gọi minh bạch dữ liệu nước từ Trung Quốc được phúc đáp”, ông David Stilwell cho hay.

Ngoại trưởng Michael Pompeo đã đưa ra chính sách cứng rắn với Trung Quốc của Washington trong nhiều diễn đàn công khai trong những tháng gần đây, cũng đưa ra quan điểm của mình về Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.

Theo lịch trình, Bộ trưởng ngoại giao của nhóm 10 quốc gia ASEAN cũng như các đối tác toàn cầu như Ngoại trưởng Mỹ Pompeo, Vương Nghị của Trung Quốc, Sergey Lavrov của Nga và S. Jaishankar của Ấn Độ vào tuần tới sẽ tham gia một loạt các cuộc họp trực tuyến, trong đó có Diễn đàn Khu vực ASEAN thường niên (ARF).

Trong tuyên bố hôm 3/9, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết bên cạnh các cuộc họp liên kết với ASEAN đã được lên lịch, ông Pompeo sẽ đồng chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Đối tác Me Kong - Mỹ khai mạc với năm nước hạ nguồn.

Quan chức cấp cao Mỹ cho rằng, việc Trung Quốc thao túng sông Mekong là “thách thức cấp bách” với Đông Nam Á và là "xu hướng đáng lo ngại" ở khu vực này. (Ảnh: International Rivers)

Ông Stilwell cho biết ông hy vọng các nước ASEAN - một số nước đang tranh chấp với Trung Quốc về Biển Đông - sẽ tiếp tục sử dụng "tiếng nói tập thể mạnh mẽ" để thúc đẩy lợi ích của mình.

“Sự lựa chọn ở đây là ủng hộ những quy tắc và chuẩn mực và tiếp tục thực hiện chúng, hoặc có các cách tiếp cận khác đúng đắn hơn”, ông Stilwell nhấn mạnh.

Bình luận của Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương là bằng chứng mới nhất cho thấy con sông dài 4.350 km, nơi 60 triệu người Đông Nam Á mưu sinh, đã trở thành mặt trận mới trong cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung.

Cuối tháng 8, phát biểu trên một diễn đàn do Trung Quốc tổ chức (Hợp tác Mekong - Lan Thương), trong đó có sự tham gia 5 nước Đông Nam Á ở hạ lưu, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết, Bắc Kinh sẽ bắt đầu chia sẻ dữ liệu thủy văn quanh năm của sông Mekong.

Tổ chức Eyes on Earth có trụ sở tại Mỹ vào tháng 4 kết luận rằng các con đập của Trung Quốc đã giữ lại 47 tỷ m3 nước.

Bắc Kinh và Washington trong những tháng gần đây đã tiến hành nghiên cứu về tình trạng dòng chảy của sông ở 5 quốc gia Đông Nam Á hạ lưu gồm Lào, Myanmar, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam.