16:21 05/11/2024
Thời sự quốc tế
90.000 lao động nữ bị thiệt thòi theo cách tính lương hưu mới
Từ 1/1/2018, lương hưu của lao động nữ nghỉ hưu có thời gian đóng bảo hiểm 25 năm thấp hơn từ 1% - 10% so với người nghỉ hưu từ 31/12/2017 trở về trước. Thông tin này khiến 90.000 lao động nữ nghỉ hưu từ 1/1/2018 bức xúc vì họ sẽ bị thiệt thòi rất nhiều.
Cụ thể theo quy định tại Khoản 2 Điều 56 và Khoản 2 Điều 74 của Luật BHXH năm 2014, từ ngày 1/1/2018, số năm đóng BHXH để đạt được tỉ lệ hưởng lương hưu tối đa 75% đối với lao động nam là 31 năm vào năm 2018, 32 năm vào năm 2019, 33 năm vào năm 2020, 34 năm vào năm 2021, 35 năm từ năm 2022 trở đi.
Đối với lao động nữ là 30 năm từ năm 2018 trở đi. Việc điều chỉnh công thức tính lương hưu có một số ưu điểm là bảo đảm tốt hơn nguyên tắc đóng - hưởng; bảo đảm tốt hơn khả năng bền vững của quỹ hưu trí và tử tuất; tỉ lệ hưởng lương hưu tính thêm cho mỗi năm đóng BHXH sau năm thứ 20 của nam và sau năm thứ 15 của nữ là giống nhau (2%) là công bằng hơn so với Luật BHXH năm 2006 (nam là 2%, nữ là 3%).
Tuy nhiên, quy định của Luật BHXH năm 2014 đã làm phát sinh sự so sánh giữa lao động nữ với lao động nam, giữa lao động nữ nghỉ sau với lao động nữ nghỉ trước thời điểm 1/1/2018.
Công thức tính lương hưu của nam thay đổi dần trong vòng 5 năm, còn của nữ thay đổi ngay trong năm 2018, dẫn đến một số lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 có tỉ lệ lương hưu thấp hơn hẳn so với người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017 (giảm từ 1-10%); đồng thời tạo ra tâm lý so sánh giữa lao động nữ và lao động nam.
Theo dự báo, năm 2018 sẽ có khoảng 60.000 lao động nam nghỉ hưu, trong đó có khoảng 20.000 người có thời gian đóng BHXH dưới 31 năm, có tỉ lệ hưởng lương hưu thấp hơn so với những người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017.
Cũng trong năm 2018 có khoảng 50.000 lao động nữ nghỉ hưu, trong đó có trên 21.000 người có thời gian đóng BHXH từ 15-30 năm, có tỉ lệ hưởng lương hưu thấp hơn so với những người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017. Nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất khoảng 4.000 trường hợp có tỉ lệ hưởng lương hưu thấp hơn từ 5-10%.
Lao động nữ nghỉ hưu trong giai đoạn 2019-2021 được tính lương hưu tương tự như lao động nữ nghỉ hưu trong năm 2018, tức là cũng thấp hơn từ 1-10% so với lao động nữ có cùng thời gian đóng BHXH bắt đầu hưởng lương hưu trong năm 2017.
Trong khi đó, do không có lộ trình như lao động nam nên lao động nữ nghỉ hưu trong năm 2019 có thể thiệt so với nam giới từ 1-6%; mức độ chênh lệch (tỉ lệ thiệt) giữa nam và nữ trong các năm tiếp theo lần lượt là 1-4% vào năm 2020; 1-2% vào năm 2021.
Theo đó, số lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn 2019-2021 (bị thiệt so với lao động nam) lần lượt là 18.690 người vào năm 2019; 13.851 người vào năm 2020 và 5.179 người vào năm 2021. Và, phải đến năm 2022, mới có sự tương đồng trong cách tính lương hưu của nam và nữ.
Điều chỉnh “bù” lương hưu cho lao động nữ
Việc điều chỉnh cách tính lương hưu theo quy định của Luật BHXH năm 2014 bảo đảm tốt nguyên tắc đóng - hưởng cũng như khả năng bền vững của quỹ BHXH. Tuy nhiên, việc quy định này gây thiệt thòi cho lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 là có thật. Do đó, Quốc hội đã giao Chính phủ thực hiện “bù đắp” một phần lương hưu cho những người nghỉ hưu từ 1/1/2018 đến năm 2021.
Nhằm có phương án bù đắp thiệt thòi cho hơn 90.000 lao động nữ trong diện này, Chính phủ đã trình và đề nghị Quốc hội giao Chính phủ thực hiện chính sách điều chỉnh lương hưu với nhóm đối tượng trên.
Trên cơ sở Quốc hội giao, Chính phủ sẽ điều chỉnh “bù” số tiền tương ứng với chênh lệch lương hưu nếu tính theo Luật BHXH (10%), so với nếu thực hiện theo lộ trình như nam giới, tức là sẽ bù vào tỉ lệ hưởng lương hưu lần lượt cho lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 là 8%; năm 2019 là 6%; năm 2020 là 4%; năm 2021 là 2% và từ năm 2022 sẽ không được bù vì kết thúc lộ trình như nam giới.
Tuy nhiên, cách tính trên mới chỉ là bù vào tỉ lệ hưởng lương hưu. Nếu điều chỉnh vào lương hưu thì phải tính bù ở một mức cao hơn tương ứng bằng 12,31% - nếu bắt đầu hưởng lương hưu trong năm 2018.
Video: Những thay đổi về tiền đống BHYT, BHXH từ 1/7/2018
Trường hợp bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn tiếp theo, mức điều chỉnh tương ứng là: Năm 2019 là 9,23%; năm 2020 là 6,15% và năm 2021 là 3,08%.
Cách tính này cũng tính được mức điều chỉnh cho những trường hợp có thời gian đóng BHXH khác nhau trong khoảng từ 20 đến 29 năm 6 tháng.
Theo tờ trình của Chính phủ, số lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn 2018-2021 có từ 19 năm 6 tháng đến 20 năm đóng BHXH khoảng gần 91.600 người (năm 2018 là 20.500 người; năm 2019 là 22.100 người; năm 2020 là 23.700 người…).
Như vậy, sẽ phát sinh nhu cầu kinh phí khoảng 80 tỉ đồng (năm 2018 là 27,8 tỉ đồng; năm 2019 là 23,7 tỉ đồng; năm 2020 là 18,1 tỉ đồng; năm 2021 là 10,3 tỉ đồng).
Chính phủ dự kiến nguồn kinh phí điều chỉnh do Quỹ BHXH đảm bảo.