Không thắp hương khi đi chùa lễ Phật, có lỗi không?

Thắp hương là phần nghi lễ được coi là không thể thiếu trong đời sống tín ngưỡng, tâm linh của người Việt cũng như nhiều nước châu Á khác. Cây hương, khói hương tựa như sự kết nối giữa con người và thần phật hay các lực lượng siêu nhiên. Đối với Phật tử, thắp hương khi đến chùa lễ Phật cũng là hành vi quen thuộc. Tuy nhiên, rất nhiều người băn khoăn rằng những lần đi lễ chùa trong dịp quá đông đúc, không thể len vào, hoặc gặp những tình huống khác không thể thắp hương thì có phải là lỗi hay không?

Thực ra, bạn đừng quá lo lắng về điều này, vì cây hương hay việc thắp hương chỉ mang tính biểu tượng, thể hiện lòng thành kính đối với chư Phật và tâm nguyện sống thiện lành theo lời dạy của các ngài để đạt đến sự an vui trong nội tâm. Vì thế, cây hương vật chất không quan trọng bằng tâm hương. Điều cốt yếu chính là tấm lòng, là sự thành kính xuất phát từ trong tâm. Nếu lòng hướng Phật, đồng nghĩa với hướng thiện, thì dù không có điều kiện thuận tiện để thắp hương cũng chẳng sao cả.

Dâng nén tâm hương lên chư Phật chính là dâng đời sống đạo đức, tránh điều ác, siêng làm việc thiện, giúp đỡ người khác, từ bỏ những trói buộc vướng mắc khiến tâm không bình an. Nếu suy nghĩ, hành động xấu xa thì dù có thắp hàng nghìn nén hương cũng chẳng đấng nào chứng cho cả. Không chỉ Phật giáo mà các tín ngưỡng khác cũng coi trọng tâm hương thay vì nén hương vật chất, câu chuyện cổ dưới đây chứng tỏ điều đó:

Ngôi đền nọ cứ mỗi khi đến dịp lễ thần thì mọi người kéo đến rất đông để cúng bái để cầu phúc lộc, tiêu tai giải nạn. Trong những ngày này, người đến chật như nêm, hương khói nghi ngút. người ta chen lấn, xô đẩy để giành chỗ hành lễ, thậm chí những người đang quỳ bái còn bị giẫm lên hoặc đá vào mặt. Phía ngoài, mọi người bị chèo kéo bởi những người bán đồ lễ, vàng hương. Tiếng trò chuyện, cãi cọ, chào mời, chèo kéo cực kỳ huyên náo.

Gần đó có quán nước nhỏ của một bà lão. Bà lấy làm lạ là năm nào cũng vậy, suốt những ngày lễ hội, từ lúc khai hội cho đến khi kết thúc, quán đều đón một vị khách trung niên lịch sự. Ông ta đến ngồi uống nước từ sáng sớm, khi khách thập phương bắt đầu đông đúc, cho đến tận tối mới đi. Một hôm, bà lão đánh bạo hỏi: “Ai cũng tranh nhau vào hội, nào cúng lễ cầu nguyện nào ca hát nhảy múa, sao ông cứ ngồi ngoài thế này?". Người đàn ông đáp: “Ta chính là vị thần trong ngôi đền kia. Những ngày này ta đều phải ra đây ngồi vì trong đó quá ầm ĩ và nồng nặc hương khói, chịu không nổi".

Bà lão tỏ ý không tin, bảo rằng mọi người vì kính ngưỡng, muốn cảm tạ thần nên mới đến dâng lễ, nếu thần lại trốn đi chẳng phải là phụ thành ý của họ sao. Người đàn ông đáp: “Sự liên hệ giữa con người và thần linh dựa vào sự thành tâm chứ đâu phải chuyện đốt hương vái lạy. Nếu đốt hương mà được phúc lộc thì người xấu có thể dựa vào đó để hưởng điều tốt đẹp sao? Kẻ làm việc ác dù có bái lạy đốt hương cũng sẽ không có tác dụng gì, còn người tích đức, hành thiện thì không cần lạy, không cần thắp hương vẫn được nhiều phúc lộc". 

Thấy bà hàng nước vẫn không tin, vị khách bèn nói những lời như đi guốc trong bụng bà: “Hằng năm vào những ngày hội này, bà bận bán hàng không vào lễ được nhưng vẫn thành tâm hướng đến ta, lại còn không ngừng tự kiểm điểm bản thân, nhắc mình làm người tốt để được ta phù hộ, có phải vậy không?”. Thấy khách nói ra những điều mình tâm niệm, bà lão mới tin ông đúng là thần, liền quỳ xuống cảm tạ. Vị thần dặn bà đem những lời của mình truyền cho người làng được biết, để họ coi trọng việc hành thiện tích đức thay vì chỉ chú trọng vào lễ bái, khói nhang.

Nói về ý nghĩa của việc thắp hương, Hòa thượng Thích Pháp Hòa từng nói trong một một buổi thuyết pháp: “Hương là thơm, hương trong Phật giáo tượng trưng cho đức hạnh của một người, thông qua biểu tượng cây hương là ta thắp lên hương thơm của đức hạnh".

Kinh Pháp Cú ghi: 

“Hương các loại hoa thơm

 Không ngược bay chiều gió

Nhưng hương người đức hạnh

Ngược gió khắp tung bay

Chỉ có bậc chân nhân

Tỏa khắp mọi phương trời".