'Không có tham nhũng nào lớn bằng tham nhũng đất đai'

Tại hội nghị lấy ý kiến Hội đồng tư vấn dân chủ và pháp luật, các chuyên gia, nhà khoa học vào Dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) do Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức chiều 20/2, vấn đề thu hồi đất, bồi thường khi thu hồi đất được các đại biểu góp nhiều ý kiến tâm huyết.

Luật sư Trần Hữu Huỳnh phát biểu tại hội nghị.

Góp ý vào dự án luật, Luật sư Trần Hữu Huỳnh, Ủy viên Hội đồng tư vấn dân chủ và pháp luật cho rằng, không nên quy định nhà nước thu hồi đất để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vì đây là nguyên nhân dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện nhiều nhất.

“Nhà nước đầu tư công để làm dịch vụ công không vấn đề gì, nhưng đến đoạn phát triển, tôi băn khoăn nhất là thu hồi cho các dự án phát triển thương mại. Việc mất cán bộ, mất đảng viên, nằm rất nhiều trong quy chế này”, luật sư nêu ý kiến.

Tiếp đó, ông đề nghị cần phải giải thích rõ ràng, thuyết phục về thu hồi đất vì lợi ích cộng đồng của quốc gia, dân tộc. Nếu không giải thích được, thì cần có một cơ chế bồi thường, hỗ trợ riêng đối với các dự án phát triển thương mại.

Còn đối với trường hợp thu hồi đất cho dự án nhà ở thương mại, cần quy định các dự án này phải gắn với điều kiện có sự đồng thuận của trên 80% hộ gia đình có đất bị thu hồi…

Cũng theo luật sư, trong cách tiếp cận dự thảo luật đối với thu hồi đất chỉ tiếp cận theo khía cạnh vật chất, không tiếp cận theo khía cạnh tinh thần, tình cảm, đời sống của gia đình bị thu hồi. 

"Chúng ta ai chả có quê hương. Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở/Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn. Thu hồi cả tâm hồn của người ta mà chỉ tính bằng tiền, điều kiện vật chất sao", ông Trần Hữu Huỳnh dẫn 2 câu thơ của nhà thơ Chế Lan Viên, đồng thời cho rằng, nếu đặt vấn đề một cách nhân văn như vậy thì phải coi người bị thu hồi đất thực sự là người hy sinh. Như vậy phải làm một cách toàn diện chứ không phải cân đo, đong đếm, để tránh xảy ra khiếu nại, khiếu kiện sau này.

Không có tham nhũng nào lớn bằng tham nhũng đất đai

Nêu những bất cập của Luật đất đai năm 2013 gây ra những hậu quả to lớn về chính trị, kinh tế, văn hóa, ông Lưu Bình Nhưỡng – Phó trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội cho rằng, đây là một trong những môi trường rất thuận lợi để cán bộ, công chức thoái hóa biến chất thực hiện hành vi tham nhũng, tiêu cực.

“Có lẽ không có tham nhũng nào lớn bằng tham nhũng đất đai và không có lãng phí nào lớn bằng lãng phí về đất đai. Do đó, không thể không nhanh chóng thông qua Luật đất đai (sửa đổi) vì đây là vấn đề rất bức thiết”, ông Lưu Bình Nhưỡng nhấn mạnh.

Ông Lưu Bình Dưỡng – Phó trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội.

Theo ông, vướng mắc, khiếu kiện nhiều nhất hiện nay là vấn đề thu hồi đất vì mục đích quốc gia, dân tộc. Việc này mang lại lợi ích cho cả đất nước, xã hội nhưng lại gây bất công cho chính người sử dụng đất vì cách thu hồi đất vì mục đích quốc gia, dân tộc là cách thu hồi nhanh nhất, dễ nhất, dễ nảy sinh tiêu cực, tham nhũng nhất, nhưng giá trị mang lại cho người sử dụng đất lại ít nhất.

“Trong khi cả xã hội được hưởng lợi thì một bộ phận lại chịu thiệt thòi. Rõ ràng, câu chuyện đặt ra trong dự thảo luật lần này là phải đảm bảo cho người dân: có nơi ở, thu nhập, điều kiện sống. 3 vấn đề này thực ra vừa mang tính định tính, vừa mang tính định lượng, nhưng rõ ràng đây là điều vô cùng khó khăn. Đề nghị ghi vào trong luật một cách rành rẽ vấn đề này”, ông Lưu Bình Nhưỡng đồng thời kiến nghị cần quy định việc thu hồi đất phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, chỉ được thực hiện sau khi phương án bồi thường, tái định cư được phê duyệt...

PGS.TS Phạm Hữu Nghị, Ủy viên Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật.

PGS.TS Phạm Hữu Nghị, Ủy viên Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật cũng đề nghị cần quy định cụ thể về các tiêu chí thu hồi đất phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia. Nếu không ra được tiêu chí thì nên xem xét bỏ. Ông cũng nêu rõ không thể bắt Nhà nước đứng ra thu hồi vì lợi ích của một nhóm nhà đầu tư.