13:54 20/12/2025
Hậu trường
Những khó khăn về tiếp cận vốn, chi phí logistics cao, hạn chế trong quảng bá sản phẩm hay cơ chế hỗ trợ còn chậm… không chỉ là câu chuyện riêng của một hợp tác xã. Đó là những "điểm nghẽn" mang tính hệ thống, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có các giải pháp đột phá, thực chất hơn trong quá trình triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới theo hướng nâng cao, bền vững, khu vực kinh tế tập thể - đặc biệt là các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp ở vùng sâu, vùng xa - vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản về cơ chế, chính sách. Việc tháo gỡ những vướng mắc này không chỉ là nhiệm vụ trước mắt, mà còn là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế nông thôn gắn với giảm nghèo bền vững.
HTX Nông sản Tân Việt Á lắp đặt hệ thống 26 băng tải phơi miến tự động, mỗi băng tải cho ra 9 kg miến sau khi phơi khô.
Tại xã Minh Tâm, tỉnh Cao Bằng, HTX Nông sản Tân Việt Á - đơn vị chuyên chế biến nông sản với sản phẩm chủ lực là miến dong (thành lập cuối năm 2017), từng bước xây dựng được chỗ đứng trên thị trường nhờ chất lượng sản phẩm ổn định, đáp ứng các yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm.
Từ những mẻ miến dong thử nghiệm ban đầu, đến nay HTX cung ứng hơn 20.000 sản phẩm mỗi năm, với công suất ổn định 6-8 tấn/tháng. Việc tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị trên vùng nguyên liệu hơn 25 ha không chỉ tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương mà còn góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo cho hàng trăm hộ dân, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới.
Không dừng lại ở thị trường địa phương, sản phẩm miến dong Tân Việt Á có mặt tại nhiều tỉnh, thành như Hà Nội, Thái Nguyên, TP.HCM; tham gia các chuỗi thực phẩm sạch, hội chợ thương mại và được chứng nhận OCOP 4 sao. Đặc biệt, đầu năm 2025, HTX xuất khẩu thành công lô hàng 4 tấn miến dong sang thị trường Mỹ - một dấu mốc quan trọng đối với một HTX miền núi.
Ông Trần Đức Hiếu - Giám đốc HTX Nông sản Tân Việt Á, cho biết, thành công của HTX có sự đồng hành quan trọng từ các chương trình, dự án của Nhà nước.
Năm 2019, HTX được hỗ trợ dây chuyền sản xuất miến dong từ Chương trình khuyến công quốc gia, giúp nâng công suất lên 200 kg/ngày. Giai đoạn 2020-2023, nguồn hỗ trợ từ dự án IFAD tại địa phương đã giúp HTX đầu tư hệ thống giàn phơi, phòng sấy, từng bước kiểm soát chất lượng sản phẩm.
Đến cuối năm 2023, HTX tự đầu tư dây chuyền bán tự động, đạt 600 kg/ngày chỉ với 2 công nhân vận hành, tăng năng suất gấp 2-3 lần so với thủ công, giảm chi phí lao động và mở rộng thị trường.
"Nhờ đẩy mạnh quảng bá trên các nền tảng số như Facebook, Lazada, Shopee, sàn thương mại điện tử Cao Bằng và Postmart, kết hợp tích cực tham gia các hội chợ thương mại, HTX đã liên tục gia tăng doanh thu, đồng thời khẳng định rõ vai trò quan trọng của mình trong việc hiện thực hóa mục tiêu quốc gia về xây dựng chuỗi giá trị nông sản bền vững cho vùng miền núi", ông Hiếu chia sẻ.
Tuy nhiên, phía sau những kết quả tích cực ấy vẫn là hàng loạt khó khăn chưa được tháo gỡ triệt để. Theo báo cáo của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, đến năm 2024, chỉ khoảng 30-40% HTX tiếp cận được nguồn vốn tín dụng chính thức, chủ yếu do thiếu tài sản thế chấp và thủ tục phức tạp.
Hay như tại các tỉnh miền núi như Cao Bằng, địa hình chia cắt khiến chi phí logistics cao hơn 20-30% so với vùng đồng bằng, làm giảm đáng kể sức cạnh tranh của sản phẩm.
Từ ngày tham gia liên kết sản xuất với HTX nông sản Tân Việt Á, được thu mua, bao tiêu sản phẩm, bà con không còn lo đầu ra cho sản phẩm.
Với HTX Nông sản Tân Việt Á, dù đã liên kết ổn định với hơn 100 hộ trồng dong riềng trên diện tích 25 ha, song ngoài vùng liên kết, nhiều hộ dân vẫn sản xuất tự phát, thiếu quy hoạch, khiến sản lượng và giá cả biến động. Đáng chú ý, các chính sách hỗ trợ giống cây trồng, phân bón hữu cơ, tập huấn kỹ thuật cho nông dân những năm gần đây gần như không có, buộc HTX phải tự xoay xở từ đầu vào đến đầu ra.
Ông Trần Đức Hiếu cho rằng, thủ tục hành chính hiện vẫn là rào cản lớn. Một giấy chứng nhận chất lượng hay an toàn thực phẩm có thể mất hàng tháng, thậm chí hàng quý để hoàn thành, ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch mở rộng thị trường. Trong khi đó, nhiều cán bộ HTX còn hạn chế trong việc tiếp cận chính sách thuế, hóa đơn điện tử, hay lập hồ sơ vay vốn ưu đãi.
Đặc biệt, nhu cầu vốn lưu động và vốn đầu tư máy móc của HTX rất lớn, song các gói tín dụng ưu đãi hiện nay vẫn khó tiếp cận. "Chúng tôi mong có cơ chế tín dụng đặc thù cho HTX, có thể bảo lãnh bằng hợp đồng liên kết bao tiêu sản phẩm, thay vì chỉ dựa vào tài sản cố định", ông Hiếu đề xuất.