10:26 05/11/2024
Chân dung
Dự báo thời tiết ngày 23/3 cho thấy một đợt gió với sức gió mạnh tới hơn 70 km/h đi kèm bão cát sẽ quét qua phía bắc Ai Cập. Kiểu thời tiết trên khá phổ biến ở sa mạc Sinai vào thời điểm này trong năm.
Ever Given - một trong những cầu container lớn nhất thế giới cùng nhiều tàu khác vẫn giữ nguyên hải trình di chuyển qua kênh đào Suez vào sáng sớm 27/3. Nhưng chỉ vài giờ sau, cả thế giới nhanh chóng cảm nhận được tác động từ quyết định này.
Vào 7h40 sáng 23/3, con tàu dài gần bằng tháp Eiffel, chở theo đủ thứ từ cá đông lạnh cho tới đồ nội thất bị mắc kẹt. Sự cố này không không chỉ cho thấy sự phức tạp khi lưu thông qua một kênh đào nhỏ bé mà còn bộc lộ sự mong manh của hệ thống thương mại toàn cầu.
Một mình một kiểu
Dựa trên dữ liệu theo dõi và hàng chục cuộc phỏng vấn với người trong ngành, Ever Given bắt đầu đi qua con kênh rộng 300 m trong khi ít nhất một con tàu khác quyết định dừng lại do gió lớn.
Ever Given chắn ngang con kênh. (Ảnh: Bloomberg)
Hai người hiểu biết về tình hình nói Ever Given không sử dụng tàu kéo dù hai tàu container nhỏ hơn một chút ngay phía trước làm vậy.
Khi con tàu với trọng tải hơn 200.000 tấn bắt đầu di chuyển về phía bãi cát, nó dường như tăng tốc độ. Mục đích có vẻ như là để điều hướng, nhưng quyết định được đưa ra quá muộn. Phần thân tàu lúc này tiến sâu hơn vào bờ con kênh.
Những cơn gió giật mạnh làm phức tạp hơn tình hình, khiến các thuyền viên lúng túng.
"Suez là một kênh nhỏ, gió rất mạnh. Bạn phải đảm bảo không được mắc sai sót nếu không sẽ để lại hậu quả lớn", ông Andrew Kinsey - nhà tư vấn rủi ro hàng hải tại công ty Allianz Global Corporate & Specialty cho biết.
Trên thực tế, một số tàu vẫn di chuyển bình thường nhờ trợ giúp của các tàu kéo hoặc các hỗ trợ khác.
Một ngày trước khi Ever Given mắc kẹt, Rasheeda và một số tàu khác quyết định hoãn lộ trình di chuyển vào Suez vì lo sợ ảnh hưởng của bão cát.
Cơ quan quản lý kênh Suez (SCA) cho biết tầm nhìn giảm do bão cát khiến con tàu mất kiểm soát. Trong khi đó, hãng vận tải Evergreen - đơn vị vận hành Ever Given nói con tàu "vô tình mắc cạn sau khi di chuyển chệch hướng vì nghi có gió mạnh đột ngột".
Theo Benhard Schulte Shipmanagement - đơn vị quản lý kỹ thuật của tàu, các cuộc điều tra ban đầu cho thấy nguyên nhân của sự cố có thể là do gió. Các chuyên gia về vận tải biển và quan chức Ai Cập lại tin rằng có khả năng sự cố xảy ra do lỗi của con người.
Một cuộc điều tra mở rộng đang được tiến hành. Thủy thủ đoàn sẽ phải trả lời các câu hỏi liên quan.
Gần 10 tỷ USD hàng hóa bị tắc nghẽn mỗi ngày
Giao thương ở Suez vẫn đang trong tình trạng đình trệ và các báo cáo mới nhất cho thấy con tàu sẽ được di dời sớm nhất là vào ngày 31/3.
Khoảng 12% thương mại toàn cầu đi qua kênh đào Suez. Con kênh nối Địa Trung Hải với Biển Đỏ và là tuyến đường biển ngắn nhất giữa châu Á và châu Âu. Ước tính có khoảng 50 tàu container qua lại kênh đào Suez mỗi ngày. Theo tính toán của sơ bộ của Bloomberg, tình trạng giao thông đình trệ ở kênh đào Suez khiến khoảng 9,6 tỷ USD hàng hóa bị tắc nghẽn tại đây mỗi ngày.
Video: Khoảnh khắc tàu container 224.000 tấn mắc kẹt, chắn ngang kênh đào Suez
Vào ngày mắc kẹt, Ever Given bắt đầu hành trình từ sáng sớm. Tàu đón hai hoa tiêu từ Cơ quan Quản lý kênh Suez. Hai người này lên tàu để giám sát hải trình. Nhưng theo quy định hàng hải, thuyền trưởng, chủ tàu và bên thuê tàu vẫn sẽ phải chịu trách nhiệm khi sự cố xảy ra.
Thuyền trưởng Ever Given từng điều khiển con tàu nhiều lần vượt kênh đào Suez. Trong đó có cả những lần đụng độ gió lớn.
Nhưng lần này không suôn sẻ như vậy. Hôm 23/3, khi đi sâu vào con kênh được khoảng 8 km, con tàu hơn 200.000 tấn đi chếch về hướng bên phải. Sau đó, nó bị mắc cạn và chắn ngang dòng kênh. Mũi tàu gắn chặt vào bờ cát.
"Tại đây, chỉ cần một tàu gặp trục trặc thì toàn bộ hệ thống hàng hải và nền kinh tế toàn cầu sẽ ảnh hưởng. Các con tàu chở đủ thứ này cho thấy các chuỗi cung ứng liên kết mật thiết với nhau và không được có sai sót xảy ra", Ian Ralby - Giám đốc điều hành của công ty tư vấn luật hàng hải IR Consilium cho hay.
Khoảng 20 phút sau khi sự cố xảy ra, một chiếc tàu kéo đi cùng các tàu phía trước Ever Given quay lại để đẩy mạn trái của siêu tàu hàng này. Sau đó, tám tàu kéo được triển khai nhưng vô ích.
Trên mặt đất, các quan chức và điều tra viên được cử đến bờ kênh. Các máy kéo làm việc không ngừng nghỉ để tạo vết lõm giúp di dời con tàu.
Tại một ngôi làng cách vị trí Ever Given mắc kẹt 100 m, con tàu trong như một tượng đài khổng lồ.
Di chuyển ở tốc độ cao
Theo dữ liệu của Bloomberg, trước khi mắc cạn, tốc độ cuối cùng được ghi nhận của Ever Given là khoảng 25 km/h. Trong khi đó, giới hạn tốc độ cho phép khi di chuyển qua khu vực này chỉ bằng nửa con số đó.
Các thuyền trưởng được Bloomberg phỏng vấn cho biết cho việc tăng tốc khi có gió mạnh giúp tàu dễ điều khiển hơn.
"Tăng tốc tới một mức nhất định sẽ đem lại hiệu quả. Nhưng nếu tăng tốc quá nhanh thì lại phản tác dụng vì mũi tàu sẽ chúc sâu xuống nước", thuyền trưởng Chris Gillard - người có nhiều kinh nghiệm điều khiển tàu lưu thông qua Suez cho biết.
Dữ liệu của Bloomberg cho thấy tàu Maersk Denver dài 300 m đi phía sau Ever Given cũng đạt tốc độ tối đa lên tới gần 20 km/h.
Các thuyền trưởng và hoa tiêu khẳng định việc đi qua con kênh với tốc độ đó là bình thường bất chấp các quy định về giới hạn tốc độ.
Hiện tàu chở container Ever Given vẫn bị mắc kẹt ở kênh đào Suez, Ai Cập. (Ảnh: Bloomberg)
Cosco Galaxy với kích thước nhỏ hơn Ever Given, di chuyển phía trước với tốc độ tương tự nhưng được một tàu kéo hỗ trợ. Đi ngay trước Cosco - Al Nasriyah cũng có tàu lai dắt đi kèm.
Dùng tàu hộ tống không phải là quy định bắt buộc nhưng các tàu thường yêu cầu khi thấy cần thiết.
"Các tàu lớn thường có tàu lai dắt đi kèm để thuận tiện cho việc di chuyển", Thuyền trưởng Theologos Gampierakis tới từ Trafigura Group cho biết.
Theo các ông Andrew Kinsey - một cựu thuyền trưởng dày dặn kinh nghiệm, một tàu chở hàng với các container chất chồng cao như Ever Given đặc biệt khó di chuyển vì thân tàu và container hoạt động như một cánh buồm khổng lồ.
"Có thể bạn định vị con tàu theo một hướng như bạn lại di chuyển theo một hướng khác. Bất kỳ sự sai lệch nào cũng có thể trở nên tồi tệ", ông này cho hay.
Theo Kinsey, sự cố lần này là cách để ngành hàng hải rút ra bài học.
“Sẽ có những con tàu lớn hơn đi qua Suez. Vụ tai nạn tiếp theo thậm chí có thể tồi tệ hơn", ông cho hay.