23:33 15/11/2024
Chính trị
Nhiều tuần qua, giá thực phẩm nhiên liệu tại Mỹ tăng nhanh chóng mặt. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này là do đại dịch, các gói kích thích kinh tế được chính phủ các nước tung ra, chuỗi cung ứng đứt gãy, xung đột Nga - Ukraine... Tất cả đều nằm ngoài tầm kiểm soát của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Nhưng nhà lãnh đạo Mỹ và quan chức tại Tòa Bạch Ốc đang bị chỉ trích vì hành động chập chạp trong việc điều chỉnh các thông điệp của mình.
Nhà Trắng ban đầu tin rằng lạm phát - vốn bắt đầu từ cuối năm ngoài chỉ mang tính nhất thời và sẽ chấm dứt vào mùa hè này. Khi nhận định này được chứng minh là sai lầm, ông Biden và cấp dưới vẫn tin lạm phát đã đạt đỉnh vào tháng 4 và sẽ sớm hạ nhiệt.
Nhưng đánh giá đó tiếp tục là một sự nhầm lẫn.
Nhận định sai lầm
Trong báo cáo được Bộ Lao động Mỹ công bố ngày 10/6, chỉ số tiêu dùng (CPI) trong tháng 5/2022 tăng 8,6% so với cùng kỳ năm 2021 - mức tăng lớn nhất kể từ tháng 12/1981. Mức lạm phát này cao gấp hơn 4 lần so với mức chuẩn 2% mà Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đặt ra để đảm bảo nền kinh tế phát triển lành mạnh.
Giá cả các mặt hàng cũng tăng mạnh so với hồi tháng 4 và chưa có dấu hiệu dừng lại.
Khi những số liệu không mấy khả quan liên tục xuất hiện, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen công khai thừa nhận chính quyền đã nhận định sai lầm về lạm phát.
Các quan chức Nhà Trắng không mấy vui vẻ với tuyên bố này, cho rằng không chỉ mình họ mà hầu hết các nhà dự báo hàng đầu và Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cũng không thể lường trước tình hình sẽ tệ đến vậy.
Lạm phát Mỹ tăng cao nhất trong 40 năm nhưng được dự báo vẫn chưa đạt đỉnh. (Ảnh: Bloomberg)
Trên thực tế, nhiệm vụ kiềm chế lạm phát thuộc về Fed. Tuần trước, cơ quan này thông báo nâng lãi suất thêm 0,75%, đánh dấu mức tăng lãi suất mạnh nhất trong gần 30 năm qua. Nhưng không rõ nỗ lực này có giúp hãm đà lạm phát hiện tại hay không.
Các trợ lý cấp cao tại Nhà Trắng đã nhiều lần nhóm họp để thảo luận về các bước nhằm cắt giảm chi phí cho người Mỹ. Trong khi đó, Tổng thống Biden liên tục bày tỏ thất vọng, nói rằng ông không thể làm được gì làm được nhiều hơn và đỗ lỗi cho các di sản mà ông kế thừa từ người tiền nhiệm.
Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy thay vì xung đột Ukraine hay các vụ xả súng hàng loạt, lạm phát là vấn đề được cử tri quan tâm nhất trong bối cảnh cuộc bầu cử giữa kỳ chỉ còn cách chưa đầy 5 tháng. Điều này buộc Nhà Trắng phải nhanh chóng tìm cách làm yên lòng dân giữa cơn bão tăng giá.
Đồng thời, để tránh các công kích từ dư luận, các quan chức Dân chủ chỉ trích đảng Cộng hòa, cho rằng đảng đối thủ không đưa ra được các sáng kiến mới giúp giải quyết tình trạng hiện tại mà chỉ ủng hộ các chính sách đẩy giá tiêu dùng đi lên.
Trong tuyên bố đưa ra gần đây, ông Biden dẫn kế hoạch của Thượng nghị sĩ Rick Scott, cho rằng đây là ví dụ cho thấy nỗ lực của đảng Cộng hòa nhằm làm tổn thương người lao động Mỹ và bác bỏ tuyên bố rằng chính quyền của ông khiến nền kinh tế trở nên quá nóng.
"Tôi không muốn nghe thêm những lời nói dối về việc chi tiêu thiếu thận trọng. Chúng tôi đang thay đổi cuộc sống của mọi người!", Biden giận dữ tuyên bố hôm 14/6.
Nhưng đảng Cộng hòa vẫn giữ nguyên thông điệp của mình, cáo buộc các chương trình chi tiêu của đảng Dân chủ là nguyên nhân dẫn tới lạm phát trong đại dịch.
"Họ trả tiền cho những người không phải làm việc, phát những tấm séc kích thích mệnh giá lớn và mở rộng các chương trình chăm sóc sức khỏe của chính phủ, phớt lờ tất cả những cảnh báo về lạm phát", nghị sĩ Cộng hòa Steve Scalise nói.
Đối với vấn đề giá xăng, ông Biden đã ra lệnh xả một lượng dầu lớn chưa từng có từ kho dự trữ chiến lược của Mỹ.
Đầu tuần trước, Nhà Trắng thông báo Tổng thống Biden sẽ có chuyến công du tới Ả Rập Xê-út nhằm mục đích thúc đẩy vương quốc này sản xuất nhiều dầu hơn.
Về phần mình, nhà lãnh đạo Mỹ nhiều lần bày tỏ sự miễn cưỡng khi đến thăm quốc gia Trung Đông để gặp Thái tử Mohammed bin Salman Al Saud, người bị cáo buộc đứng sau vụ ám sát nhà báo đối lập Jamal Khashoggi.
Giải pháp không hiệu quả
Tuần trước, ông Biden có chuyến thăm tới cảng Los Angeles. Trong bài phát biểu tại đây, ông nhấn mạnh nỗ lực của chính quyền trong việc gỡ rối những khó khăn cho chuỗi cung ứng. Trong khi đó các trợ lý của ông lưu ý rằng lạm phát là một vấn đề toàn cầu và nền kinh tế Mỹ đã phục hồi nhanh hơn các quốc gia khác. Tỷ lệ thất nghiệp cũng giảm xuống còn 3,5%, gần bằng mức trước đại dịch.
Nhà Trắng gần đây chia sẻ với tờ Wall Street Journal về kế hoạch chống lạm phát của ông Biden. Nó bao gồm để Fed chủ động trong việc tăng lãi suất cùng 1 loạt các sách kiến được công bố trước đây để cải thiện chuối cung ứng bị đứt gãy, chi tiêu nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng và cung cấp nhiều khoản tín dụng thuế năng lượng sạch và chăm sóc trẻ em.
Nhưng hầu hết các giải pháp này đều cần được Quốc hội thông qua. Điều này dường như khó xảy ra trong phần còn lại của năm trừ khi chính quyền có thể đưa một số chương trình nghị sự vào dự luật điều chỉnh ngân sách.
Các trợ lý Nhà Trắng mới đây cũng thừa nhận với bối cảnh hiện tại, các nỗ lực từ chính quyền khó có thể giúp giảm lạm phát trong ngắn hạn.
Tổng thống Mỹ Joe Biden. (Ảnh: Reuters)
Một số nhà kinh tế cho rằng Tổng thống Biden cần nhiều tháng để cải thiện tình hình hiện tại.
"Tôi đã hoài nghi về câu chuyện lạm phát đạt đỉnh và giờ thì vẫn vậy. Tôi vẫn tiếp tục quan điểm rằng chúng ta khó có thể kéo giảm lạm phát theo cách nhẹ nhàng hoặc không khiến tỷ lệ thất nghiệp gia tăng đáng kể trong thời gian ngắn", cựu bộ trưởng tài chính Mỹ Larry Summers cho biết.
Wendy Schiller, Giám đốc Trung tâm Chính trị và Chính sách A. Alfred Taubman tại Đại học Brown nhận định tất cả các tổng thống thường phải chịu trách nhiệm về sự lên xuống của một nền kinh tế trong nhiệm kỳ của mình. Nhưng kể từ thời cựu Tổng thống Franklin Roosevelt, kỳ vọng đặt lên các tổng thống trở nên nhiều hơn. Do đó, nếu thất bại, chỉ trích cũng như gánh nặng sẽ tăng lên rất nhiều.
"Ân điển theo đúng nghĩa đen cho Tổng thống Biden lúc này, nhưng không phải cho phe Dân chủ tại quốc hội là ông ấy vẫn còn hai năm nữa trong nhiệm kỳ để có thể ổn định tình hình", ông Schiller đánh giá.
Các khảo sát tại Mỹ tuần trước cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Biden chỉ đạt 39%, gần mức thấp nhất trong nhiệm kỳ của ông.
47% người rất không đồng ý về hiệu quả công việc của Tổng thống Biden. Chỉ có 16% người tham gia khảo sát rất ủng hộ. Trong khi đó, 71% số người Mỹ tham gia khảo sát cho rằng quốc gia của họ đang "đi sai hướng", chỉ 16% tin rằng Mỹ đang đi đúng hướng.
Giới quan sát cho rằng đây là dấu hiệu đáng lo ngại cho thấy đảng Dân chủ của nhà lãnh đạo Mỹ có thể sắp mất quyền kiểm soát ít nhất một viện của quốc hội trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 8/11.