Đại sứ Nguyễn Quang Khai kể cuộc điện thoại cuối cùng với nguyên PTT Vũ Khoan

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên VTC News, ông Nguyễn Quang Khai - Đại sứ Việt Nam tại Trung Đông, cho biết, ông bàng hoàng khi hay tin nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan từ trần.

"Cách đây khoảng 2 tuần, tôi rất ngạc nhiên khi nhận được cuộc điện thoại từ ông Vũ Khoan. Mọi lần thì tôi chủ động gọi hỏi thăm sức khoẻ, thỉnh thoảng cũng đến nhà ông Khoan chơi, nhưng đây là lần hiếm hoi tôi nhận cuộc gọi từ ông ấy", ông Khai nói.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan. (Ảnh: Bộ Ngoại giao).

Làm việc đến giây phút cuối cùng

"- Tớ đang chuẩn bị viết một bài về tình hình Trung Đông mà vấn đề này tớ hiểu không sâu bằng cậu. Tớ muốn hỏi cậu chi tiết về Hội nghị thượng đỉnh tại Ả Rập, rồi việc Syria gia nhập lại Liên đoàn Ả Rập thế nào, hòa giải giữa Iran và Ả Rập Xê Út ra sao.

...

- Ừ những cái này thì tớ không biết, không theo dõi, cảm ơn cậu".

Đại sứ Nguyễn Quang Khai cho biết, chất giọng của nguyên Phó Thủ tướng vẫn rất rắn rỏi. Ông Vũ Khoan hỏi rất nhiều, cuộc trò chuyện qua điện thoại diễn ra cả tiếng đồng hồ.

Đến ngày 20/6, do không liên lạc được với ông Khoan để hỏi về tiến độ bài viết, ông Khai gọi cho bà Hồ Thể Lan (nguyên Người phát ngôn Bộ Ngoại giao, vợ ông Khoan) và được biết ông Khoan đang nằm viện.

"Bà ấy nói chỉ một ngày sau cuộc trò chuyện với tôi thì ông Khoan nhập viện. Và thời điểm đó hôn mê rồi. Tôi định vào thăm nhưng được báo lại rằng bệnh viện không cho vào và có đến thì ông ấy cũng không nhận thức được gì nữa", ông Khai kể.

Chưa đầy 24 tiếng sau, ông nhận được tin nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan qua đời. "Tôi đoán rằng ông ấy chưa kịp hoàn thành được bài viết ấy thì đã phải vào bệnh viện. Và tôi coi cuộc điện thoại ngày hôm đó là kỷ niệm hết sức sâu sắc với bản thân mình", Đại sứ bồi hồi.

Ông Nguyễn Quang Khai chia sẻ, dù mắc bệnh nặng nhưng ông Vũ Khoan vẫn rất lạc quan, vẫn làm việc, viết sách, viết báo, trả lời phỏng vấn, tham dự các buổi hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm… đam mê công việc của mình đến giây phút cuối đời.

"Ông Khoan là một trong những người đầu tiên được Đảng và Nhà nước đưa đi học ở Liên Xô vào cuối những năm 50 của thế kỷ trước. Ông rất giỏi tiếng Nga. Sau đó, ông được giữ lại ở Đại sứ quán Việt Nam tại Liên Xô, từ đó ông công tác trong ngành ngoại giao", ông Khai cho hay.

Theo Đại sứ Nguyễn Quang Khai, từ khi công tác tại Bộ Ngoại giao, ông Vũ Khoan được Bác Hồ rất tin tưởng nên nhiều lần là phiên dịch cho Người. Cùng đó, ông là phiên dịch cho các nhà lãnh đạo Việt Nam như ông Lê Duẩn, ông Trường Chinh, ông Phạm Văn Đồng…. khi sang thăm Liên Xô, đồng thời phiên dịch cho nhiều nhà lãnh đạo của Liên Xô sang thăm Việt Nam.

"Ông Vũ Khoan trưởng thành từ một phiên dịch viên, với tinh thần ham học hỏi, học suốt đời nên ông có nền tảng kiến thức vô cùng đồ sộ. Những bài phát biểu, những tham luận về đối ngoại, bài báo, cuốn sách đều do chính tay ông viết… và khi phát biểu thì ông cũng nói vo chứ không dùng giấy tờ", ông Khai kể.

Ông Vũ Khoan (thứ hai từ trái sang) trong lần phiên dịch cho Bác Hồ. (Ảnh tư liệu).

Đức tính giản dị

Cùng sự tận tụy với công việc đến ngày cuối cùng, Đại sứ Nguyễn Quang Khai xúc động khi nhắc về ông Vũ Khoan với lối sống hết sức giản dị.

Nguyên Phó Thủ tướng ăn mặc rất đơn giản, với quần kaki, đi một đôi dép bình thường, thậm chí xuất hiện trên tivi ông cũng chỉ mặc cái áo bu dông.

Ông Khai cho biết, Bộ Ngoại giao có một câu lạc hưu trí gồm tất cả các cán bộ đã nghỉ công tác, không phải chỉ cán bộ cao cấp mà có cả Đại sứ, nguyên Vụ trưởng, lái xe, cấp dưỡng... và ông Vũ Khoan cũng tham gia.

"Hàng tháng chúng tôi tổ chức gặp gỡ trò chuyện, ăn cơm, uống cà phê… Mỗi lần được anh em giới thiệu "đồng chí Vũ Khoan - nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Thủ tướng" là ông ấy lại gạt tay rồi bảo "các cậu đừng có phân biệt gì cả, đến đây là coi như bình đẳng với nhau" và yêu cầu những lần sau không được giới thiệu như thế nữa", ông Khai nhớ lại.

Hình ảnh gần gũi của ông Vũ Khoan khi tham gia câu lạc bộ hưu trí Bộ Ngoại giao. (Ảnh: NVCC). 

Kể thêm về những buổi gặp mặt của hội hưu trí Bộ Ngoại giao, ông Khai cho biết, sau cuộc trò chuyện buổi sáng thì mọi người đi ăn trưa và có quy định cứ ăn xong là "share" đều tiền.

"Mỗi buổi gặp khoảng 50-60 người, ăn hết 10 triệu thì mỗi người đóng 150.000 - 200.000 đồng. Mọi người bảo không thu của ông Vũ Khoan và vợ là bà Hồ Thể Lan nhưng ông ấy dứt khoát đóng, yêu cầu phải coi ông ấy như anh em chứ không phải là khách danh dự", ông Khai nói và cho biết, cứ ăn uống xong là ông Khoan tìm đến thủ quỹ để đóng tiền, lúc thì đóng 150.000 đồng, khi thì 200.000 đồng theo đúng quy định.

Ông Nguyễn Quang Khai cho biết thêm, cuộc sống thường nhật của ông Vũ Khoan cũng vô cùng giản dị. Ông Khoan sống trong căn hộ rộng khoảng vài chục mét vuông trên phố Trần Nhân Tông (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội).

"Những vật dụng trong nhà cũ lắm, từ bộ sofa bám màu thời gian, chiếc tivi màn hình lồi, chiếc máy tính cũ kỹ… Từ khi còn công tác cho đến khi nghỉ hưu, ông luôn là người trong sạch, giản dị, gần gũi với mọi người, kể cả với giới trẻ như sinh viên của các trường đại học hay cán bộ làm việc tại các địa phương", ông Khai nói.

Nhắc lại lời nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan từng nói "Việt Nam muốn ra biển lớn thì trước hết Việt Nam phải mạnh và phải hiểu được những luật chơi của các nước, của thế giới. Còn nếu mình tù mù ra không hiểu gì cả, ra biển lớn thì bị đắm thôi", ông Khai khẳng định.

Đại sứ Nguyễn Quang Khai cho rằng ông Vũ Khoan có những đóng góp rất lớn trong ngành ngoại giao, cả về đối ngoại cũng như đối nội, về vấn đề đào tạo cán bộ đến chính sách cán bộ.

Ông Vũ Khoan - nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Thủ tướng từ trần vào hồi 7h05 ngày 21/6, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Ông Vũ Khoan sinh ngày 7/10/1937, quê quán huyện Phú Xuyên, Hà Tây (nay thuộc TP Hà Nội).

Ông Vũ Khoan là Ủy viên Trung ương Đảng khóa VII, VIII, IX; Bí thư Trung ương Đảng khóa IX; Đại biểu Quốc hội khóa XI, XII; Phó Thủ tướng (8/2002 - 6/2006).

Ông Vũ Khoan từng giữ chức: Thứ trưởng Bộ Ngoại giao (năm 1990), Bộ trưởng Thương mại (năm 2000); Phó Thủ tướng phụ trách Kinh tế đối ngoại, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về APEC (năm 2002).

Ông Vũ Khoan được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý: Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhì, Hàm Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền, Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng vào tháng 11/2021.

Ông cũng được Chính phủ các nước trao tặng: Huân chương Hữu nghị các dân tộc (Liên Xô cũ), Huân chương Tự do hạng Nhất (Lào), Huân chương Mặt trời mọc (Nhật Bản).