Đặc sản ‘don’ Quảng Ngãi, món quà từ sông Trà Khúc mỗi mùa nước lớn

Sau mỗi mùa lũ, khi dòng nước rút đi, trên những bãi cát ven sông, người dân lại tất bật với công việc cào don.

Con don nhỏ bé nhưng chứa đựng tinh túy của đất trời, vùi mình sâu dưới lớp cát, chờ đợi bàn tay khéo léo của con người đánh thức. Chúng sống chủ yếu ở vùng nước lợ, ăn những tinh hoa từ thượng nguồn đổ về, mang trong mình vị ngọt thanh đặc trưng.

Những con don vừa được người dân bắt lên. (Ảnh: Nguyễn Ngọc)

Hình dáng con don khá nhỏ bé, vỏ mỏng, màu vàng đậm, ruột có màu hồng nhạt pha vàng. Mùa sinh sản của don bắt đầu từ tháng Giêng và kéo dài đến cuối hè, đây cũng là thời điểm người dân tấp nập ra sông cào don. 

Nghề cào don cũng là kế sinh nhai của cư dân vùng ven sông Trà Khúc. Tuy vất vả và phải dầm mình dưới nước cả ngày nhưng thu nhập từ nghề cào don này khá ổn định, nhất là khi sản vật này trở nên nổi tiếng cả trong và ngoài nước. 

Cư dân vùng ven sinh sống bằng nghề cào don là chủ yếu. (Ảnh: AloAi)

Cách chế biến don khá đơn giản nhưng để có một tô don ngon đúng điệu lại là cả một nghệ thuật. Don sau khi cào về được rửa sạch, luộc chín, tách vỏ và giữ lại phần thịt. Nước luộc don được nêm nếm gia vị vừa ăn, sau đó cho thịt don vào nấu sôi trở lại. Khi thưởng thức, người ta thường ăn kèm với bánh tráng nướng giòn, rau sống, ớt tươi và một chút chanh để tăng thêm hương vị.

Món don không chỉ hấp dẫn bởi hương vị thơm ngon mà còn bởi giá trị dinh dưỡng cao. Thịt don giàu protein, các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Tô don nóng hổi, thơm lừng không chỉ là món ăn dân dã mà còn là niềm tự hào của người dân Quảng Ngãi.

Để thưởng thức món don một cách trọn vẹn nhất, người ta thường ăn kèm với bánh tráng nướng giòn, rau sống và các loại gia vị như ớt, chanh, tỏi. Khi ăn, bạn chỉ cần bẻ một miếng bánh tráng, cho vào bát, chan nước dùng và một ít thịt don lên trên. Cảm giác giòn tan của bánh tráng kết hợp với vị ngọt thanh của thịt don và vị cay nồng của ớt tạo nên một hương vị khó quên.

Món don không chỉ là một món ăn ngon mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Quảng Ngãi. Món ăn này thường được xuất hiện trong các bữa cơm gia đình, các dịp lễ tết và cũng là món quà đặc biệt dành tặng cho những người thân yêu.

Đặc sản “độc bản” của ẩm thực Quảng Ngãi. (Ảnh: Nguyễn Thị Kương Kương)

Ngày nay, don Quảng Ngãi không chỉ được người dân địa phương yêu thích mà còn được du khách thập phương tìm đến thưởng thức. Hương vị đặc trưng của món ăn này đã chinh phục trái tim của nhiều người và trở thành một trong những biểu tượng ẩm thực của miền Trung.