Cựu binh Gạc Ma mưu sinh trên 'thuyền bộ đội'

Trong một chuyến tác nghiệp tìm lại những nhân chứng sống của trận Hải chiến Gạc Ma năm 1988,  tôi có cơ duyên được gặp một nhóm cựu binh đang đánh bắt hải sản trên con thuyền nhỏ. Các anh gọi con thuyền ấy là "thuyền bộ đội".

Cuộc mưu sinh vất vả nhưng các anh vẫn cho rằng, mình là những người may mắn vì còn được trở về gặp lại vợ con, người thân, trong khi, có rất nhiều đồng đội mãi mãi nằm lại nơi vùng biển Gạc Ma lạnh lẽo.

Những người cựu binh đó là các anh Trần Quang Dũng, Trần Xuân Bình, cùng trú huyện Gio Linh (tỉnh Quảng Trị).

Trần Quang Dũng và Trần Xuân Bình là một trong số những người lính Hải quân đi trên tàu HQ 604 ra xây dựng, chiến đấu bảo vệ đảo Gạc Ma. (Ảnh: Tư liệu)

Trở về từ cõi chết

Quảng Trị có 6 chiến sĩ thuộc Quân chủng Hải quân Việt Nam có mặt trong cuộc Hải chiến Gạc Ma năm 1988. Trong số đó, 2 người mãi mãi nằm lại vùng biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, 1 người bị Trung Quốc cầm tù 3 năm mới được trở về. Anh Trần Quang Dũng và anh Trần Xuân Bình là 2 trong số 3 người may mắn được về với quê hương ngay sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự.

Hơn 30 năm qua, năm nào đến ngày tưởng niệm sự kiện Gạc Ma 1988, anh Dũng và anh Bình đều họp mặt với đồng đội và cùng nhau đến thăm gia đình những người đồng chí quê Quảng Trị hy sinh ở Gạc Ma, cùng nhau nhắc nhớ những ký ức Gạc Ma mà có lẽ suốt đời các anh chẳng thể nào quên.

Ngồi trên chiếc ‘thuyền bộ đội’, đôi mắt anh Trần Quang Dũng hướng về biển khơi. Sâu thẳm trong anh là chất chứa nỗi đau khi Trung Quốc xả súng sát hại rất nhiều đồng đội thân thiết. Dòng hồi ức dần dần hiện về, khắc khoải, khôn nguôi.

Ngày 11/3/1988, các anh Trần Quang Dũng, Trần Xuân Bình cùng với nhiều chiến sĩ khác nhận nhiệm vụ ra đảo Gạc Ma để xây dựng đảo. Họ cùng đi trên tàu HQ 604 và đến Gạc Ma vào chiều 13/3/1988.

Khi vừa cập bến, các anh thấy một số tàu Trung Quốc cũng đang ở gần đảo Gạc Ma nhưng lúc đó, chúng chưa có động thái gây hấn nào.

Cựu binh Trần Xuân Dũng đang dở những kỷ vật và hổi tưởng lại thời khắc quân Trung Quốc xả súng sát hại những người lính Hải quân Việt Nam ra xây dựng đảo Gạc Ma. (Ảnh: Đình Duy)

Đêm 13/3/1988, Trung tá Trần Đức Thông – Phó Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 146 nói với mọi người: "Các đồng chí yên tâm. Tôi sẽ điện vào Bộ Tư lệnh vùng 4 để xin chỉ thị cho tàu ra viện trợ."

“Đêm hôm ấy, toàn bộ các chiến sĩ trên tàu an tâm, vui vẻ đàn hát. Khi mọi người đang vui vẻ thì thiếu úy Nguyễn Văn Phương quê Quảng Bình bỗng nói những câu như một dự cảm chẳng lành: “Ê, tau không về được! Nếu tụi bây về được thì bắt xe ra Đồng Hới động viên vợ tau với. Vợ tau là giáo viên và còn có con nhỏ của tau nữa".

Không may rằng, đó là những lời cuối cùng anh Phương nói với đồng đội. Chắc đêm đó anh Phương có linh tính về điều chẳng lành đến với mình”, cựu binh Trần Quang Dũng nhớ lại.

Sáng hôm sau (14/3/1988), các chiến sĩ Hải quân và Công bình Việt Nam lên đảo Gạc Ma cắm cờ. Thế nhưng, đúng lúc này, tàu Trung Quốc ập tới và bắt đầu xả súng về phía quân ta. Sau loạt đạn xối xả đầu tiên của Trung Quốc, thiếu úy Trần Văn Phương, các anh Tống Sĩ Bái và Hoàng Ánh Đông (cùng quê Đông Hà, Quảng Trị) hy sinh bên lá cờ Tổ quốc.

Anh Trần Xuân Bình sụt sùi nói: “Lúc đang đứng tại vòng tròn bảo vệ lá cờ Tổ quốc, đồng chí Tống Sĩ Bái còn nói với tôi: "Ước gì bây giờ hoàn thành xong nghĩa vụ để tau được về với mẹ". Trong thời khắc sinh tử đó, ai cũng mong muốn được về đoàn tụ với gia đình. Ấy vậy mà vừa nói ra cái ước nguyện ấy thì đồng chí Bái cũng hy sinh”.

Quyết định cho xuất ngũ của cựu binh Trần Xuân Dũng.

Anh Dũng và người đồng đội cùng quê là anh Trần Xuân Bình may mắn ôm được khúc gỗ. 2 anh trôi dạt trên biển và sau đó được cứu, đưa về đảo Sinh Tồn điều trị.

Ra viện, các anh tiếp tục phục vụ trong quân đội và đến năm 1991 mới ra quân, trở về quê hương xây dựng cuộc sống gia đình.

Khát vọng vươn khơi

Trở về từ Gạc Ma, hai cựu binh Trần Quang Dũng và Trần Xuân Bình lại quay về với nghề đánh bắt hải sản, vừa để mưu sinh, vừa nuôi khát vọng vươn khơi, bám biển trên vùng biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Tích cóp sau nhiều năm đi biển, năm 2010, cựu binh Trần Quang Dũng đóng được chiếc tàu 52 CV để ra khơi. Anh tự gọi chiếc tàu này của mình là “thuyền bộ đội”.

Anh Dũng bộc bạch: Tên gọi đó xuất phát từ việc những người đi trên tàu đều là lính Hải quân. Ngoài anh Dũng và anh Bình còn có các anh Nguyễn Công Vinh, Hoàng Phát và Võ Nam từng tham gia xây dựng đảo Cô Lin (Thuộc Quần đảo Trường Sa).

“Tôi là người lính Hải quân nên những năm tháng lênh đênh trên biển in sâu trong máu rồi, không thể dứt ra được. Hơn nữa, mỗi lần vươn khơi bám biển vừa thỏa được nỗi lòng vẫy vùng cùng biển, vừa góp phần bảo vệ biển đảo quê hương”, người cựu binh năm xưa xúc động tâm sự.

Những người cựu binh Gạc Ma này năm nào cũng tổ chức giỗ chung cho các đồng đội vào ngày 26/2 Âm lịch. Họ chuẩn bị vòng hoa, làm mâm cơm mang lên chiếc "thuyền bộ đội", chạy ra cửa lạch và hướng về phía đảo xa bái vọng.

Ngày hôm đó cũng được chọn là ngày xuất hành đầu năm của các cựu binh trên chiếc "thuyền bộ đội".

Cựu binh Trần Quang Dũng và Trần Xuân Bình trong một lần cập bến với đầy ắp cá tôm đánh bắt từ biển khơi. (Ảnh: VnExpress)

Nhớ về những người bạn, người đồng đội năm xưa, cựu binh Trần Xuân Bình nghẹn ngào: “Bao nhiêu ngày đi biển của tôi là bấy nhiêu kí ức lại ùa về. Giữa mênh mông sóng nước, tôi lại nhớ kí ức cùng đồng đội ngày còn trên tàu ra đảo Gạc Ma. Tôi thường thắp nén hương, thả vài bông hoa xuống dưới biển cầu mong cho linh hồn các đồng đội được siêu thoát”.

Anh Nguyễn Công Vinh (Cựu binh Trung đoàn 83, Quân chủng Hải quân Việt Nam – Người tham gia xây dựng đảo Cô Lin vào tháng 3/1988) chia sẻ: “Đi trên thuyền của anh Dũng, chúng tôi xem nhau như anh em, cùng nhau chia ngọt sẻ bùi. Có lúc đánh bắt được nhiều cá có lúc không, nhưng đã là tình đồng chí thì không tính toán thiệt hơn.

Tôi là lính Hải quân, dù không còn trong quân ngũ nhưng trái tim luôn hướng về biển đảo. Tôi bám biển cũng chỉ muốn góp phần khẳng định chủ quyền biển đảo nước ta”.

Nói về cuộc mưu sinh gắn liền với biển cả, cựu binh Trần Quang Dũng kể, đó là công việc cực khổ trăm bề mà thu nhập lại bấp bênh. Chuyến đi nào may mắn, đánh bắt được nhiều cá tôm thì anh em còn có đồng ra, đồng vào. Nhưng cũng có những chuyến biển động, các anh cập bờ với chiếc thuyền trống trơn. Đó là chưa kể đến những khi bão tố, hiểm nguy luôn rình rập.

Cuộc mưu sinh khổ cực là vậy nhưng cựu binh Trần Quang Dũng và Trần Xuân Bình chưa bao giờ có ý nghĩ sẽ bỏ nghề. Các anh cho rằng, cuộc sống của mình phải gắn liền với biển.

Mỗi lần ra khơi, ngồi trên thuyền, các anh đều có cảm giác như đang đến gần hơn với những đồng đội mãi mãi nằm lại với Gạc Ma, với Trường Sa. Đó cũng là dịp nhắc nhớ công ơn của các đồng đội hi sinh để các anh được sống, được tiếp tục cống hiến cho biển đảo quê hương.

Với cựu binh Trần Xuân Bình thì những ký ức về đồng đội, về Gạc Ma cũng chẳng bao giờ quên được: "Trận Gạc Ma, chúng tôi không quên! Lúc đó chúng tôi còn trẻ quá, chỉ mười tám đôi mươi. Tôi còn sống để về lập gia đình, nhưng đồng đội nhiều người có về nữa đâu, anh em còn thiệt thòi hơn chúng tôi rất nhiều.

Tôi đặt tên cho con mình là Trường và Sa. Sau này cháu mình tôi cũng đặt là Lin và Len theo tên của hai đảo Cô Lin và Len Đao để chúng không quên những dấu mốc này”.

Và, dù đời sống kinh tế còn khó khăn, nhưng năm nào cũng vậy, cứ đến tháng 3 dương lịch, các anh lại cố gắng gặp mặt nhau cho bằng được, vừa để thăm hỏi, vừa nhắc nhở nhau không được quên sự hy sinh của đồng đội trong cuộc chiến bảo vệ biển đảo năm xưa.

Anh Dũng và các đồng đội đang chuẩn bị vươn khơi, bám biển. 

Cựu binh Trần Xuân Bình chia sẻ: Mỗi khi có chương trình ủng hộ xây dựng biển đảo, họ là người đầu tiên đích thân đi vận động mọi người cùng tham gia. Trong cuộc sống đời thường, những người cựu binh này cũng thường xuyên kể cho con cháu mình nghe về cuộc chiến chống quân xâm lược tại đảo Gạc Ma. Nhắc nhở cho thế hệ sau về chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

“Chúng tôi chỉ mong một lần được thăm lại chiến trường xưa, thắp cho đồng đội một nén hương để tưởng nhớ. Đó là mong muốn từ rất lâu rồi nhưng vì điều kiện kinh tế khó khăn nên chưa thực hiện được. Hy vọng một ngày sớm nhất có thể hoàn thành tâm nguyện này”, cựu binh Trần Xuân Bình xúc động nói.