Lễ nhập trạch (lễ cúng nhà mới) là một trong những nghi lễ rất được người Việt Nam coi trọng. Theo quan niệm dân gian, lễ nhập trạch là nghi thức thông báo, xin phép các vị thần Thổ công, Thổ địa và gia tiên rằng gia đình đã xây dựng xong ngôi nhà mới và sẽ chuyển đến sinh sống. Nghi lễ này mang ý nghĩa cầu mong sự phù hộ từ thần linh, giúp gia đình có cuộc sống an khang, thịnh vượng.
Trước khi dọn vào nhà mới, dù là nhà mới xây dựng hay mua lại từ người khác, thậm chí là nhà thuê, các gia đình thường thực hiện lễ nhập trạch để báo cáo với các vị thần về việc mình sẽ chuyển đến cư trú. Gia chủ sẽ chọn ngày lành tháng tốt, hợp với tuổi mình để tiến hành nghi lễ nhập trạch.
Sau khi đã chọn được ngày giờ làm lễ nhập trạch, gia chủ chuẩn bị đồ cúng gồm mâm cơm, mâm ngũ quả, hương hoa, vàng mã để thực hiện nghi thức, trong đó:
Chuẩn bị đồ cúng lễ nhập trạch (Ảnh minh hoạ: Pinterest)
Sau đây là nghi lễ cúng nhập trạch được nhiều người áp dụng:
Dù chỉ làm lễ nhập trạch lấy ngày nhưng gia chủ cũng nên ngủ lại một đêm đầu tiên ở nhà mới để lễ nhập trạch được trọn vẹn nhất. Những ngày đầu lên nhà mới, mọi người thường thắp đèn sáng vào buổi tối, nấu nướng, thắp hương (thường đủ 100 ngày), sinh hoạt trong nhà mới để tạo sinh khí.
Mặc dù hiện nay phần lớn các gia đình đã chuyển sang dùng bếp từ hoặc bếp điện nhưng trong những ngày đầu tiên nhập trạch, nhiều người dùng bếp gas mini hoặc bếp than đun nước vì muốn tạo ngọn lửa sưởi ấm gian bếp.
Do bận rộn và phải lo nhiều việc, mọi người thường dễ mệt mỏi, cáu gắt, tuy nhiên cần cố gắng sắp xếp công việc chu đáo, đầy đủ, tránh lớn tiếng cãi cọ nhau.