'Cơn bão cytokine' ở bệnh nhân COVID-19 nguy hiểm thế nào?

Trong đợt dịch đầu tiên, TP.HCM đã tiếp nhận và điều trị cho phi công người Anh - "bệnh nhân 91", có thể nói là ca nặng nhất tại Việt Nam ở thời điểm đó. Trong 90 ngày điều trị, bệnh nhân có hiện tượng bị "cơn bão cytokine", tấn công cả tế bào lành.

 Có rất nhiều bệnh nhân COVID-19 gặp phải “cơn bão cytokine”. Theo thống kê của Trung tâm hồi sức Bệnh viện Bạch Mai đặt tại Bệnh viện dã chiến số 16 (quận 7, TP.HCM), với công suất 500 giường bệnh thì có đến 70% bệnh nhân COVID-19 mắc phải "cơn bão cytokine".

Vậy “cơn bão cytokine” ở bệnh nhân COVID-19 là gì và nguy hiểm như thế nào? Theo bác sỹ Nguyễn Xuân Đạt, từng là giảng viên Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên, đang làm việc tại Hà Nội cho biết, hệ miễn dịch của cơ thể là hệ thống được tạo thành từ mạng lưới các tế bào đặc biệt, protein, mô và các cơ quan. Chúng phối hợp với nhau để bảo vệ cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh là vi trùng, vi sinh vật...

Một bệnh nhân Covid-19 ở Đà Nẵng tiên lượng xấu đã hồi phục (ảnh minh họa)

Tế bào miễn dịch thuộc thành phần của hệ thống miễn dịch, mỗi một tế bào miễn dịch đóng một vai trò riêng trong hệ thống miễn dịch và góp phần vào việc bảo vệ cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh.

Theo bác sỹ Đạt, khi tác nhân gây bệnh xâm nhập cơ thể, các tế bào miễn dịch được kích hoạt hoạt động để thực hiện chức năng của nó. Cytokines là các hoạt chất protein giống như hormone được chính các tế bào miễn dịch tạo ra và đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt hoạt động của các tế bào miễn dịch. Cytokines kích hoạt hoạt động của chính tế bào miễn dịch tạo ra nó và các tế bào miễn dịch xung quanh nó hoặc tế bào đích ở vị trí khác nhau trên cơ thể.

Ngoài việc nhấn nút “start” để các tế bào miễn dịch bắt đầu hoạt động, các cytokines còn đóng vai trò duy trì và điều hòa hoạt động của các tế bào miễn dịch. Các tế bào miễn dịch sẽ hoạt động và có giới hạn dưới tác động của các cytokines.  

Với “một lượng” cytokines được tạo ra “vừa đủ” toàn bộ hoạt động của các tế bào miễn dịch được vận hành trơn tru và diễn ra thuận lợi, hệ thống miễn dịch sẽ hoạt động đúng chức năng, tác nhân gây hại xâm nhập vào cơ thể sẽ bị tiêu diệt và bị loại bỏ.

Tuy nhiên, vì một lý do nào đó, cytokines được tạo ra quá nhiều - các tế bào miễn dịch bị kích hoạt hoạt động quá mức, việc hoạt động vượt quá “giới hạn” cho phép của tế bào miễn dịch sẽ tạo ra các phản ứng trái ngược và gây hại cho cơ thể.

“Trong nhiễm trùng nặng do cúm hoặc COVID-19… cytokines do một số tế bào miễn dịch nhất định được tạo ra không kiểm soát, số lượng tăng lên rất rất nhiều một cách đột ngột đã gây ra những rối loạn nghiêm trọng các phản ứng miễn dịch trong cơ thể. Sự tăng bất thường của cytokines trong trường hợp này được gọi là “cơn bão cytokine”- bác sỹ Đạt cho biết.

Theo bác sỹ Nguyễn Xuân Đạt, việc xảy ra các rối loạn nghiêm trọng của phản ứng miễn dịch do "cơn bão cytokine" gây ra dẫn đến rối loạn chức năng đa cơ quan như phổi, tim, gan, thận, hệ thống thần kinh trung ương, hệ thống mạch máu và bạch huyết, hệ thống tiêu hóa, khớp, da…. Hậu quả làm suy đa cơ quan dẫn đến tử vong nếu không được điều trị đầy đủ.

“Cơ chế bệnh sinh của "cơn bão cytokine" rất phức tạp. Việc định danh cụ thể các cytokines trên những bệnh nhân mắc COVID-19 gặp tình trạng “cơn bão cytokines” còn nhiều hạn chế nên việc điều trị vô cùng phức tạp và khó khăn”- bác sỹ Đạt cho biết.