Chuyên gia: Kinh tế thế giới 'biến dạng nghiêm trọng' vì Covid-19

"Sự bùng phát (Covid-19) có khả năng gây ra biến dạng nghiêm trọng với kinh tế và thị trường. Nhưng quy mô của tác động cuối cùng cũng như cách các chính phủ phản ứng là điều gần như không thể dự đoán", Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng tại Capital Economics cho hay. 

Gần 2 thập kỷ sau khi đại dịch SARS hoành hành ở Trung Quốc, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người và trở thành đòn giáng nghiêm trọng vào kinh tế của quốc gia tỷ dân, một loại virus mới xuất hiện "hứa hẹn" gây ra những "cơn đau" dài hơn thế. 

Bắc Kinh trở thành một mắt xích không thể thiếu trong kinh doanh toàn cầu kể từ đó cho tới nay. Trung Quốc nhanh chóng trở thành công xưởng của thế giới, tạo ra các sản phẩm như iPhone và thúc đẩy như cầu sử dụng các mặt hàng như dầu và đồng. 

Đất nước tỷ dân cũng tự hào vì có hàng trăm triệu người tiêu dùng giàu có, những người sẵn sàng bỏ ra không ít tiền cho các xa xỉ phẩm, du lịch và xe hơi. 

Nếu 17 năm trước nền kinh tế Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 4% GDP thế giới thì hiện nay tỷ lệ này chạm ngưỡng 16%.

Công nhân làm việc tại nhà máy Honda tại Vũ Hán. (Ảnh: Getty)

Virus SARS khiến 774 thiệt mạng và 8.098 người nhiễm bệnh trước khi bị khống chế. Covid-19 (nCoV) hiện lây bệnh cho gần 50.000 người, khiến hơn 1.300 người chết. Nó cũng lan nhanh ra gần 30 quốc gia và vùng lãnh thổ. Giới chức Trung Quốc phong tỏa Vũ Hán và nhiều thành phố khác nhưng chủng virus mới vẫn chưa được khống chế. 

Thực tế là không chỉ Trung Quốc, thế giới bên ngoài cũng thay đổi đáng kể từ năm 2003. Toàn cầu hóa thúc đẩy các công ty xây dựng chuỗi cung ứng liên quốc gia, khiến các nền kinh tế kết nối với nhau nhiều hơn. Ngân hàng trung ương các nước sử dụng nguồn lực của mình để chống lại suy thoái kinh tế kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. 

Giờ đây, Covid-19 (nCoV) đang ảnh hưởng nghiêm trọng tới chuỗi cung ứng toàn cầu, gây tổn thương nghiêm trọng với nhiều công ty. 

Giới chức Trung Quốc yêu cầu các nhà máy ôtô trên khắp quốc gia này đóng cửa sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Điều này khiến các nhà sản xuất ô tô toàn cầu Volkswagen (VLKAF), Toyota (TM), Daimler (DDAIF), General Motors (GM), Renault (RNLSY), Honda (HMC) và Hyundai (HYMTF) vẫn chưa thể khởi động lại dây chuyền sản xuất quan trọng của họ tại quốc gia tỷ dân. 

Theo hãng xếp hạng tín nhiệm S&P Global, đợt dịch này sẽ buộc các nhà sản xuất ô tô ở Trung Quốc phải cắt giảm sản xuất khoảng 15% trong quý đầu tiên. Toyota hồi tuần trước cho biết họ sẽ không mở của trở lại cho tới sau ngày 17/2.

Các nhà sản xuất hàng xa xỉ phụ thuộc vào người tiêu dùng Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. 

Thương hiệu Burberry (BBRYF) của Anh đã đóng cửa 24 trong số 64 cửa hàng tại Trung Quốc đại lục. Hàng chục hãng hàng không toàn cầu cũng cắt giảm hoặc ngừng cung cấp các chuyến bay đến và đi từ Trung Quốc. 

Khó khăn hơn nữa là mối đe dọa đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Qualcomm (QCOM), nhà sản xuất chip điện thoại thông minh lớn nhất thế giới cảnh báo rằng dịch Covid-19 (nCoV) đang gây ra sự không chắc chắn "đáng kể" xung quanh nhu cầu về điện thoại thông minh và các nguồn cung cấp cần thiết để sản xuất chúng

Hiện tại, tình trạng thiếu phụ tùng ô tô buộc Hyundai (HYMTF) phải đóng cửa các nhà máy ở Hàn Quốc và khiến Fiat Chrysler (FCAU) lên kế hoạch dự phòng để tránh kết quả tương tự tại một trong các nhà máy của họ ở châu Âu.

Các nhà kinh tế nói rằng mức độ gián đoạn hiện tại là có thể kiểm soát được nếu số ca nhiễm bệnh mới bắt đầu chậm lại và các nhà máy Trung Quốc được mở cửa lại. Nhưng nếu virus tiếp tục lây lan, thiệt hại kinh tế toàn cầu sẽ gia tăng nhanh chóng và không thể đoán định. 

Mohamed A. El-Erian - cố vấn kinh tế trưởng của Allianz SE nói rằng điều ông lo lắng nhất là về các tác động kinh tế tiềm ẩn. 

"Đầu tiên là làm tê liệt khu vực bùng phát virus. Sau đó, chúng lan rộng trong nước, làm suy yếu thương mại nội bộ, tiêu dùng, sản xuất và sự di chuyển của con người. Nếu virus không được kiểm soát, quá trình này sẽ lan rộng hơn, ra khu vực và quốc tế bằng cách phá vỡ thương mại, chuỗi cung ứng và du lịch", ông này cho hay. 

Trong cuộc điện đàm với lãnh đạo Indonesia hôm 11/2, Chủ tịch Tập Cận Bình nói ông tin rằng Trung Quốc sẽ thịnh vượng hơn sau khi vượt qua đợt dịch này. 

Nhưng ông El-Erian cho rằng còn quá sớm để hi vọng vào một cuộc phục hồi chữ V. Thay vào đó, có nguy cơ kinh tế Trung Quốc di chuyển theo hình chữ U hoặc L trong năm 2020. 

Theo một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, một đại dịch nghiêm trọng có thể gây thiệt hại 3.000 tỷ USD, tương đương với 0,5% GDP toàn cầu. Hiện tại WHO vẫn chưa công bố Covid-19 (nCoV) là đại dịch. 

Người đàn ông đeo khẩu trang chạy xe trên một con phố ở Vũ Hán. (Ảnh: Getty)

Thực tế, virus không phải là yếu tố gây ra những mất mát đó. Thay vào đó là cách người tiêu dùng, doanh nghiệp và các chính phủ phản ứng với dịch bệnh. 

Mọi người thường có xu hướng ở nhà để tránh bị lây nhiễm, ngừng các chuyến du lịch cũng như các hoạt động mua sắm. Điều này khiến các công ty và chính phủ đóng cửa hàng và nhà máy, hạn chế sản xuất. 

Bản thân các lãnh đạo Trung Quốc hơn ai hết là những người nắm rõ nhất cơn đau mà dịch bệnh lần này mang lại. Họ nhanh chóng đưa ra các biện pháp để cứu vớt nền kinh tế vốn đã bị tổn thương nặng nề sau thương chiến với Mỹ. 

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cắt giảm lãi suất cơ bản và bơm một lượng tiền mặt khổng lồ vào thị trường trong nỗ lực làm giảm áp lực cho ngân hàng và người đi vay. Bắc Kinh cũng công bố giảm thuế và tăng các trợ cấp mới để hỗ trợ người tiêu dùng. 

Tuy nhiên, Trung Quốc thời điểm hiện tại dễ bị khủng hoảng hơn so với 17 năm trước. 

"Mức nợ của Trung Quốc cao hơn nhiều, họ bị nhấn chìm trong căng thẳng thương mại với đối tác thương mại lớn và tăng trưởng thương mại cũng chậm lại trong một vài năm. Điều này tạo ra một khởi đầu yếu khi đối phó với một cuộc khủng hoảng như vậy", Raphie Hayat, chuyên gia kinh tế cấp cao của Hà Lan cho hay. 

Các nhà phân tích tại Capital Economic hy vọng chính phủ có thể đưa ra thêm các biện pháp bổ sung trong những ngày tới. Họ tin rằng nếu virus tiếp tục lây lan, Bắc Kinh sẽ phải từ bỏ nỗ lực lâu dài trong vấn đề kiểm soát nợ.

Ngân hàng trung ương ở các nước láng giềng bao gồm Sri Lanka, Malaysia, Thái Lan và Philippines trong những tuần gần đây cũng bắt đầu cắt giảm lãi suất. Hàn Quốc và Đài Loan có thể là những cái tên tiếp theo. 

Trong khi đó, các cường quốc tài chính thế giới dường như cạn kiệt sức lực kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. 

Ngân hàng Trung ương châu Âu đưa ra lãi suất âm trong năm 2014 và không thể kéo nó lên kể từ đó trong khi Ngân hàng Nhật Bản cũng rơi vào tình thế tương tự. 

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) riêng trong năm 2019 cắt giảm lãi suất tới 3 lần. Chủ tịch Jerome Powell của Fed cho biết ông đang cẩn thận theo dõi tình hình.

Không ít chuyên gia lo ngại, với thế giới ngày càng phân cực hiện nay, các nước liệu có sẵn lòng phối hợp để ứng phó với dịch bệnh hay không khi mà chủ nghĩa dân tộc đang lên ngôi và gánh nặng sẽ đặt lên các tổ chức đa quốc gia. 

"Rõ ràng là các tổ chức đa quốc gia chịu nhiều áp lực hơn và có ít tiếng nói hơn trong các vấn đề hàng ngày như cách đây 10 năm. Nhưng tôi vẫn muốn nghĩ rằng khi đối mặt với đại dịch toàn cầu, các tổ chức toàn cầu vẫn đang sẵn sàng ứng phó", ông Shearing cho hay.