Chủ tịch nước: Đẩy mạnh cải cách tư pháp, bảo đảm tính độc lập của toà án

Sáng 27/3, tại Hà Nội, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng có buổi làm việc với Ban Cán sự Đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân (TAND) tối cao - cơ quan xét xử cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Dự buổi làm việc có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình; lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương.

Quang cảnh buổi làm việc.

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch nước đề nghị ngành tòa án cần tuyên truyền, giải thích rõ ràng về nội dung vụ án, về áp dụng pháp luật trong vụ án, về tính chất, mức độ của hành vi vi phạm trong bối cảnh, con người cụ thể để nhân dân hiểu đúng các quyết định của tòa án. Trên cơ sở đó giáo dục, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành luật pháp cho nhân dân. 

Theo báo cáo, số lượng các vụ án, vụ việc tòa án các cấp giải quyết thời gian qua tăng bình quân 6%/năm với tính chất ngày càng phức tạp, nhưng chất lượng xét xử và giải quyết các vụ án, vụ việc có nhiều tiến bộ. Tỷ lệ các bản án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan được hạn chế ở mức thấp, dưới 1,5%. Riêng năm 2022, số lượng các loại vụ việc thụ lý tăng hơn 29.900 vụ so với năm trước đó, nhưng cũng đã giải quyết đạt tỷ lệ gần 89%. 

Trung bình hàng năm, TAND tối cao và TAND cấp cao phải giải quyết gần 15.000 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, nhưng có sự chuyển biến tích cực. Đến nay, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã thông qua và ban hành 63 án lệ và đã có 1.437 bản án, quyết định của các tòa án viện dẫn, áp dụng án lệ.

Ngành cũng đã tổ chức phiên tòa trực tuyến với hơn 5.400 vụ án ở TAND cấp cao, TAND cấp tỉnh và TAND cấp huyện. Theo Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình, việc ngành tòa án áp dụng hệ thống công nghệ thông tin vào mô hình xét xử trực tuyến tiết kiệm cho Nhà nước một nguồn kinh phí ngân sách lớn, được dư luận đồng tình, đánh giá cao, đánh dấu bước đột phá trong cải cách tư pháp của hệ thống tòa án.

Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại buổi làm việc.

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nêu rõ, trong thành tích chung của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đạt được thời gian qua, có sự đóng góp rất quan trọng của ngành tòa án. Chủ tịch nước biểu dương những kết quả cụ thể của ngành tòa án như: Tỷ lệ giải quyết các loại vụ án, vụ việc đạt cao; tỷ lệ án bị hủy, sửa giảm dần qua các năm; tranh tụng tại phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp được mở rộng, chất lượng được nâng lên; thời gian gần đây chưa phát hiện trường hợp kết án oan.

Các vụ án kinh tế, tham nhũng trọng điểm được đưa ra xét xử kịp thời, xử lý nghiêm minh người phạm tội, góp phần khẳng định quyết tâm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng, Nhà nước; cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc tòa án các cấp được tăng cường. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xét xử…

Tuy nhiên, Chủ tịch nước cũng chỉ rõ một số vấn đề cần khắc phục trong công tác của ngành như: Tỷ lệ bản án, quyết định hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra. Vẫn còn một số vụ án giải quyết quá thời hạn luật định do chủ quan của tòa án.

Một số công chức tòa án chấp hành chưa nghiêm kỷ luật công vụ, thiếu rèn luyện, vi phạm trình tự, thủ tục. Tính thuyết phục trong các bản án, phán quyết của tòa án còn có nơi, có chỗ chưa cao. Chế độ chính sách đối với thẩm phán, công chức tòa án chưa phù hợp với nhiệm vụ được giao…

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng phát biểu tại buổi làm việc.

Nêu những diễn biến phức tạp của thế giới, Chủ tịch nước lưu ý, ở trong nước, tội phạm, trong đó có tội phạm tham nhũng, kinh tế, ngày càng phức tạp, nghiêm trọng và tinh vi; các tranh chấp dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính sẽ có sự gia tăng đột biến, ngày càng phức tạp về tính chất quy mô. Do đó, hoạt động xét xử của tòa án ngày càng tăng, khó và phức tạp hơn trong bối cảnh yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và cải cách tư pháp.

Do đó, để nâng cao hơn nữa hiệu quả, chất lượng của hoạt động tư pháp, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đề nghị cấp ủy và lãnh đạo tòa án các cấp tiếp tục quán triệt, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các Nghị quyết của Trung ương; nhất là Nghị quyết số 27 ngày 9/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, sát với tình hình thực tiễn của cơ quan, đơn vị.

Trọng tâm là đẩy mạnh cải cách tư pháp, bảo đảm tính độc lập của toà án theo thẩm quyền xét xử, thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân.

Chủ tịch nước nhấn mạnh đến yêu cầu xây dựng chế định tố tụng tư pháp lấy xét xử là trung tâm, tranh tụng là đột phá; bảo đảm tố tụng tư pháp dân chủ, công bằng, văn minh, pháp quyền, hiện đại, nghiêm minh, dễ tiếp cận, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Theo Chủ tịch nước, coi trọng tranh tụng sẽ góp phần nâng cao chất lượng của cán bộ ngành tư pháp và các bên tham gia tư pháp sẽ được nâng lên.

Chủ tịch nước lưu ý, TAND tối cao cần coi trọng nâng cao chất lượng xét xử các vụ án, bảo đảm nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, kịp thời, nhất là những vụ án do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo và các vụ án xâm phạm an ninh quốc gia; đấu tranh với các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Nâng cao chất lượng bản án, quyết định của tòa án, đảm bảo đúng pháp luật, chặt chẽ, rõ ràng, khả thi; chú trọng việc thu hồi tài sản do phạm tội mà có, nhất là tài sản của nhà nước... Tập trung nghiên cứu để có giải pháp khắc phục bằng được các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra, nhất là tình trạng thẩm phán nể nang, ngại va chạm khi giải quyết các vụ án hành chính.

Chủ tịch nước lưu ý, TAND tối cao cần coi trọng nâng cao chất lượng xét xử các vụ án, bảo đảm nghiêm minh, khách quan, công bằng.

Chủ tịch nước nêu rõ, mỗi phán quyết, quyết định của tòa án liên quan đến sinh mạng chính trị và thậm chí là sinh mạng con người, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân, vì thế không được để xảy ra oan, giảm tối đa tình trạng sai hoặc với yêu cầu cao là không được để xảy ra sai; phải góp phần giữ nghiêm kỷ cương, phép nước, tạo môi trường xã hội, môi trường sản xuất, kinh doanh lành mạnh, bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ Nhân dân, bảo vệ chế độ.

“Mỗi vụ án, vụ việc đưa ra xét xử, không chỉ xử lý nghiêm theo đúng pháp luật, mà còn phải thấm nhuần sâu sắc quan điểm của Đảng, giá trị đạo đức nhân văn của dân tộc ta”, Chủ tịch nước nhấn mạnh.

Chủ tịch nước cũng yêu cầu tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ngành tòa án, nhất là đội ngũ thẩm phán, với đạo đức cách mạng trong sáng, có bản lĩnh, tính chiến đấu cao, có lương tâm, tấm lòng nhân ái, có phương pháp công tác khoa học, sâu sát, thận trọng, tinh thông pháp luật, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển của khoa học - công nghệ.

Phải thấm nhuần sâu sắc và thực hiện cho được lời dạy của Bác Hồ đối với ngành tòa án là “Phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư”, phải “gần dân, học dân, hiểu dân và giúp dân”. Bên cạnh đó, kiên quyết đấu tranh, xử lý, loại bỏ những cán bộ trong ngành vi phạm pháp luật, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.

Đề nghị ngành tòa án tập trung nguồn lực để hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử vào năm 2025, nâng cao năng lực quản trị Tòa án trên nền tảng số, Chủ tịch nước lưu ý, dù khoa học - công nghệ có phát triển đến đâu thì cũng không thể thay thế được bản lĩnh, khối óc, trái tim của người thẩm phán, hội thẩm nhân dân trong quá trình xét xử, bởi đối tượng xét xử của tòa án là con người.