'Cân đối ngân sách phụ thuộc nhiều vào bán đất, bán tài nguyên, bán tài sản Nhà nước'

Trong phiên thảo luận Quốc hội sáng 29/10, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Vũ Tiến Lộc nêu 2 vấn đề còn tồn tại trong nền kinh tế Quốc gia là "cân đối ngân sách Nhà nước trong trung, dài hạn" và "hiệu quả đầu tư công".

Theo ông Vũ Tiến Lộc, dù đạt được nhiều tiến bộ trong việc cân đối ngân sách Nhà nước như thâm hụt ngân sách không vượt dự toán, tỷ lệ nợ công so với GDP giảm dần, tỷ trọng vay trong nước cao hơn…song nhìn sâu hơn, những chuyển biến này chưa bền vững.

Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Vũ Tiến Lộc trao đổi với Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng bên hành lang Quốc hội. (Ảnh: Duy Thành)

"Nguồn thu chính từ thuế thu nhập doanh nghiệp có dấu hiệu thiếu ổn định, không đạt dự toán, thậm chí sụt giảm. Tỷ lệ chi thường xuyên so với tổng thu ngân sách ở mức cao (trên 60%), chưa có chuyển biến theo chiều hướng tích cực trong nhiều năm qua, dẫn tới thu ngân sách nhà nước về cơ bản mới đáp ứng cho tiêu dùng và trả nợ.

Cân đối ngân sách, do đó, phụ thuộc nhiều vào bán đất, bán tài nguyên, bán tài sản Nhà nước, tức là những nguồn thu một lần, thiếu tính bền vững. Với tình trạng ngân sách khó khăn như vậy, tôi đề nghị, nên sử dụng khoản vượt thu ngân sách nhà nước, vào giảm nợ công, giảm áp lực trả nợ, chứ không chỉ dùng để tăng chi như hiện nay.

Về tổng thể, lo lắng về cân đối ngân sách không còn lớn như vài năm trước. Song ở tầm trung và dài hạn chưa thể yên tâm. Giải pháp căn cơ để đạt được cân đối tài chính Quốc gia trung và dài hạn, bên cạnh thúc đẩy sản xuất kinh doanh để tăng thu, cần kiên quyết cắt giảm bộ máy nhà nước, giảm chi thường xuyên xuống còn dưới 50%".

Đại biểu Vũ Tiến Lộc chỉ ra một thực tế đáng buồn là hiệu quả đầu tư kém tồn tại dai dẳng trong nhiều năm nay. Dù hệ số ICOR giảm nhưng không đáng kể.

"Việc phải tốn 6 đồng đầu tư mới có 1 đồng tăng trưởng, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn còn rất thấp. Có nhiều dự án chưa có tính cấp thiết hay giá trị sử dụng không cao như tượng đài, quảng trường vẫn đang được xây dựng. Chúng ta vẫn phân bổ nguồn vốn đầu tư theo nguyên tắc bình quân chủ nghĩa, mỗi bộ ngành, mỗi địa phương một ít, chứ không dựa trên cơ sở hiệu quả tổng thể của nền kinh tế quốc dân.

Tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, kém hiệu quả còn phổ biến. Số lượng dự án đầu tư đội vốn, chậm tiến độ có thể kể ra không biết bao nhiêu. Trong các nguyên nhân, có cả việc chính quyền địa phương không có đủ vốn đối ứng, thậm chí không có tiền trả nợ đọng cho các doanh nghiệp ứng tiền xây dự án trước đó, đẩy doanh nghiệp vào tình trạng thua lỗ, khó khăn. 

Đầu tư lãng phí còn thể hiện ở vô số dự án không đảm bảo chất lượng, vừa xong đã phải sửa chữa mà ví dụ gần đây nhất là dự án đường cao tốc Đà Nẵng- Quảng Ngãi 34.000 tỷ đồng, ảnh hưởng dài hạn đến sự phát triển kinh tế xã hội trong dài hạn, chưa được tổng kết quy đổi ra tác động tiêu cực đến GDP".

Video: Sau 10 năm, tuyến đường sắt Cát Linh- Hà Đông mới gần hoàn thành

Từ đó, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Vũ Tiến Lộc đề nghị, ưu tiên trả nợ đọng trước khi bố trí vốn cho các dự án mới. Ông cũng tỏ ra lo ngại khi dự thảo sửa đổi Luật đầu tư công mới đề cập nhiều đến cắt giảm quy trình thủ tục đầu tư, với mục tiêu đẩy nhanh tiến độ giải ngân thay vì chỉ rõ trách nhiệm của những người liên quan.

"Các vấn đề liên quan đến nâng cao trách nhiệm các cấp các ngành đảm bảo nâng cao hiệu quả đầu tư, tránh thất thoát, lãnh phí, ít được đề cập trong dự thảo. Nới lỏng quy định, quy trình nhưng ràng buộc trách nhiệm với người ra quyết định và tổ chức thực thi không rõ ràng, e rằng càng giải ngân nhiều, giải ngân nhanh thì thất thoát, lãng phí, nợ công sẽ ngày càng lớn", đại biểu Lộc nói.