Đồng thời, ASEAN mong Mỹ ủng hộ các nỗ lực đề cao luật pháp quốc tế, hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.
Các đánh giá được các lãnh đạo đưa ra vào sáng 14/11, khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020, chủ trì Hội nghị trực tuyến Cấp cao ASEAN-Mỹ lần thứ 8. Cùng dự có lãnh đạo các nước ASEAN, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert C. O’Brien và Tổng Thư ký ASEAN.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Mỹ. (Ảnh: Reuters)
Tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Mỹ. Thủ tướng khẳng định trong hơn 4 thập kỷ qua, ASEAN và Mỹ duy trì quan hệ trên cơ sở tin cậy, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, vì mục tiêu chung thúc đẩy hòa bình, ổn định, phát triển và hợp tác cùng có lợi.
Thủ tướng hoan nghênh Mỹ, đối tác chiến lược của ASEAN, đóng góp xây dựng, trách nhiệm vào các nỗ lực tăng cường lòng tin, đối thoại và hợp tác ở khu vực thông qua các khuôn khổ do ASEAN chủ trì.
Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các lãnh đạo khẳng định các quốc gia cần chung tay đóng góp để duy trì môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực và thế giới. Nhấn mạnh vùng biển Thái Bình Dương rộng lớn gắn chặt với không gian an ninh và phát triển của các quốc gia ASEAN và Mỹ, các nhà lãnh đạo bày tỏ quan ngại rằng tại Biển Đông vẫn tiềm ẩn các nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh, ổn định và những hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế, gây bất ổn, làm phức tạp tình hình cũng như gây quan ngại cho các quốc gia trong khu vực.
Đồng thời, các nhà lãnh đạo nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại, xây dựng lòng tin, thượng tôn pháp luật, không quân sự hoá, kiềm chế, không có hành động làm phức tạp tình hình, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, coi đây là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động trên biển.
Mỹ tái khẳng định tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế, thương mại không bị cản trở, ủng hộ các quốc gia ven biển thực thi quyền chủ quyền đối với các nguồn tài nguyên trên biển phù hợp với quy định của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định rõ quan điểm của Việt Nam phù hợp với lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông đã được khẳng định tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 tháng 6/2020, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 tháng 9/2020 cũng như tại Hội nghị cấp cao ASEAN-37 lần này, nhằm xây dựng Biển Đông thành vùng biển của hòa bình, ổn định và hợp tác.