Ngày 18/11, tại phường Pleiku, Tỉnh ủy Gia Lai và Bộ Quốc phòng tổ chức Hội thảo khoa học “Chiến thắng Plei Me - Tầm vóc, ý nghĩa và bài học lịch sử”.
Plei Me - Chiến thắng huyền thoại
Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, phát biểu khai mạc hội thảo.
Phát biểu khai mạc, Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, mùa khô năm 1965, trên chiến trường Tây Nguyên đã diễn ra chiến dịch tiến công đầu tiên của chủ lực Quân đội Nhân dân Việt Nam với quân viễn chinh Mỹ.
Lực lượng Quân đội Nhân dân Việt Nam tham gia chiến dịch gồm 3 trung đoàn bộ binh (320, 33, 66), 1 tiểu đoàn đặc công, 1 tiểu đoàn pháo binh, 1 tiểu đoàn súng máy phòng không 12,7mm cùng lực lượng vũ trang địa phương.
Sau hơn 1 tháng chiến đấu (19/10 - 26/11/1965), với tinh thần chủ động, quyết tâm cao độ, lực lượng vũ trang cách mạng và nhân dân địa phương đã làm nên Chiến thắng Plei Me vang dội, loại khỏi vòng chiến đấu gần 3.000 quân địch trong đó có 1.700 quân Mỹ; tiêu diệt 1 chiến đoàn bộ binh cơ giới hỗn hợp quân đội ngụy Sài Gòn; diệt và đánh thiệt hại 2 tiểu đoàn quân Mỹ; phá hủy 89 xe quân sự; bắn rơi 59 máy bay.
Chiến dịch đã lập nên thắng lợi đầu tiên trong cuộc đối đầu với quân Mỹ trên địa bàn chiến lược Tây Nguyên. Chiến thắng Plei Me khẳng định khả năng đánh thắng và tìm ra cách đánh quân chủ lực của Mỹ.
Trực thăng UH-1D chở binh sĩ Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 7, Sư đoàn Kỵ binh không vận số 1 của Mỹ đổ bộ xuống bãi X-Ray (thung lũng Ia Đrăng) tháng 11/1965. (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Gia Lai)
Thứ trưởng Lê Huy Vịnh nhấn mạnh hội thảo hôm nay là hoạt động có ý nghĩa thiết thực kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Plei Me, là dịp để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta ôn lại truyền thống đấu tranh anh dũng của các thế hệ cha anh; tưởng nhớ đến các đồng bào, đồng chí đã chiến đấu, hy sinh cho thắng lợi của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
“Kết quả của hội thảo sẽ góp phần hun đúc tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí độc lập, tự chủ và khát vọng hòa bình, nghị lực vượt qua mọi khó khăn; củng cố niềm tin và quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta cùng đoàn kết một lòng vượt qua mọi khó khăn, thử thách...” , Thứ trưởng chia sẻ.
Phát biểu tại hội thảo, Thượng tướng Trương Thiên Tô, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam, đã đúc kết tầm vóc lịch sử của trận đánh Plei Me: “Thắng lợi của Chiến dịch Plei Me có ý nghĩa lịch sử to lớn cả về chính trị và quân sự; là thắng lợi của nghệ thuật tổ chức và thực hành chiến dịch tiến công đầu tiên thời kỳ đánh Mỹ trên chiến trường rừng núi, đánh dấu sự thất bại đầu tiên của đế quốc Mỹ trên chiến trường Việt Nam”.
Thượng tướng Trương Thiên Tô nhấn mạnh: Từ thực tiễn trận đọ sức với quân viễn chinh Mỹ tại Plei Me, bộ đội ta đã tìm được cách hóa giải sức mạnh kỵ binh không vận nổi tiếng của Mỹ: “Đó là sở trường đánh gần, nhằm hạn chế ưu thế hỏa lực và khả năng cơ động của địch, buộc quân Mỹ phải bị động theo cách đánh của ta”.
Thượng tướng kết luận: “Đến nay, 60 năm đã trôi qua nhưng tầm vóc và ý nghĩa lịch sử của Chiến thắng Plei Me luôn là niềm tự hào của đồng bào các dân tộc và lực lượng vũ trang Tây Nguyên nói riêng, của Quân đội và Nhân dân cả nước nói chung. Đó là thắng lợi của tinh thần, ý chí ngoan cường, sự mưu trí dũng cảm, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh thống nhất nước nhà”.
Lính Mỹ trong trại Plei Me. (Ảnh tư liệu)
Plei Me - 48 ngày rung chuyển rừng già Tây Nguyên
Ngày 19/10/1965, trên cao nguyên mù sương Pleiku, lực lượng ta mở đợt tấn công vào căn cứ biệt kích Plei Me. Mục tiêu để tạo điểm “đột phá”, buộc Mỹ - Việt Nam Cộng hòa phải điều quân cứu viện, từ đó kéo đối phương vào thế trận mai phục đã chuẩn bị sẵn.
Ngày 20–24/10/1965, căn cứ Plei Me bị vây ép chặt. Các cánh quân Việt Nam Cộng hòa nhiều lần tìm cách đột phá nhưng đều bị chặn đứng ở khu vực Bàu Cạn - Lệ Thanh. Quân Mỹ bắt đầu phải điều lực lượng vào hỗ trợ.
Ngày 25/10/1965, đoàn viện binh lớn của Mỹ - Việt Nam Cộng hòa từ Pleiku kéo xuống giải vây. Quân Giải phóng phục kích, đánh thiệt hại nặng lực lượng cơ động này. Thế trận chuyển từ giải vây bị động của địch sang chủ động của ta.
Ngày 27 - 28/10/1965, căn cứ Plei Me cơ bản bị cô lập. Quân Mỹ tiếp tục tăng cường trực thăng vận và pháo binh. Quân Giải phóng nắm bắt thời cơ, mở rộng chiến sự sang hướng tây nam.
Ngày 1 - 11/11/1965 quân Giải phóng tổ chức lực lượng đánh vào các cánh quân Mỹ đang hành quân dọc dãy Chư Prông. Những trận phục kích liên hoàn khiến đối phương thiệt hại nặng, bất ngờ về mức độ chủ động của ta.
Ngày 14 - 18/11/1965 tại thung lũng Ia Đrăng, sư đoàn kỵ binh không vận số 1 của Mỹ lần đầu đụng độ lớn với lực lượng chủ lực của ta. Những trận đánh ác liệt nhất diễn ra. Dù Mỹ có ưu thế trực thăng và hỏa lực, ta vẫn chủ động áp sát, khiến đối phương chịu thương vong lớn.
Ngày 26/11/1965, sau hơn một tháng rưỡi giao tranh, chiến dịch Plei Me - Ia Đrăng khép lại. Mỹ - Việt Nam Cộng hòa bị tổn thất nặng, ý đồ áp đảo chiến trường Tây Nguyên bằng “Chiến tranh cục bộ” bị giáng đòn mạnh.
Ta giành thắng lợi chiến lược, lần đầu chứng minh có thể đánh bại lực lượng cơ động mạnh nhất của Mỹ ngay tại nơi đối phương chủ động chọn địa hình.