21:45 18/05/2024
Thời sự quốc tế
Có nhiều lý do giúp Taliban tồn tại và vững mạnh đến tận bây giờ. Đặc biệt, nhờ vào nguồn lực tài chính từ các hoạt động kinh doanh đen, được các khách hàng trong bóng tối cam kết và hỗ trợ.
Trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2020, Taliban được cho là đã mang về 1,6 tỷ USD. Để so sánh, chính phủ Afghanistan mang về 5,55 tỷ USD cùng thời gian này.
Theo nhà phân tích kinh tế Hanif Sufizada, tiền của Taliban đến từ một số nguồn bao gồm ma túy, khai thác mỏ, các khoản quyên góp và thu thuế,...
Phái đoàn chính trị của Taliban tại một cuộc họp báo. (Ảnh: AP)
Ma túy – 416 triệu USD
Afghanistan chiếm khoảng 84% sản lượng thuốc phiện toàn cầu trong 5 năm, tính đến hết năm 2020, theo Báo cáo Ma túy Thế giới năm 2020 của Liên hợp quốc.
Phần lớn lợi nhuận thu được từ ma túy bất hợp pháp thuộc về Taliban, khi lực lượng quản lý thuốc phiện trong các khu vực mình kiểm soát. Theo một báo cáo năm 2008 từ Đơn vị Nghiên cứu và Đánh giá Afghanistan, một tổ chức nghiên cứu độc lập ở Kabul, lực lượng phiến quân này đánh thuế 10% đối với mọi mắt xích trong chuỗi sản xuất ma túy. Chuỗi bao gồm những người Afghanistan trồng cây thuốc phiện, các phòng thí nghiệm biến nó thành ma túy và những người buôn bán chuyển sản phẩm cuối cùng ra nước ngoài.
Khai thác mỏ - 400 triệu đến 464 triệu USD
Khai thác quặng sắt, đá cẩm thạch, đồng, vàng, kẽm, các kim loại khác và khoáng sản đất hiếm ở miền núi Afghanistan là một ngành kinh doanh ngày càng sinh lời của Taliban. Cả các hoạt động khai thác khoáng sản quy mô nhỏ và các công ty khai thác lớn của Afghanistan đều trả tiền cho các tay súng Taliban để được duy trì hoạt động kinh doanh. Những người không trả tiền phải đối mặt với những lời đe dọa chết chóc.
Theo "Ủy ban Mỏ và Đá" của Taliban, hay Da Dabaro Comisyoon, đội quân kiếm được 400 triệu USD mỗi năm từ việc khai thác. NATO ước tính con số này cao hơn, ở mức 464 triệu USD, tăng mạnh so với chỉ 35 triệu USD vào năm 2016.
Taliban giành kiểm soát tại Afghanistan hôm 15/8. (Ảnh minh họa)
Tống tiền và thuế - 160 triệu USD
Taliban đánh thuế người dân và các ngành công nghiệp đang phát triển ở Afghanistan dưới sự kiểm soát của mình. Đội quân thậm chí còn phát hành biên lai nộp thuế chính thức.
Các ngành “bị đánh thuế” bao gồm hoạt động khai thác, truyền thông, viễn thông và các dự án phát triển được viện trợ quốc tế. Các lái xe cũng bị tính phí khi sử dụng đường cao tốc trong các khu vực do Taliban kiểm soát, và các chủ cửa hàng phải trả tiền cho Taliban để được kinh doanh.
Lực lượng nổi dậy này cũng áp đặt một hình thức đánh thuế truyền thống của Hồi giáo gọi là “ushr” - thuế 10% đối với thu hoạch của nông dân - và “zakat”, thuế tài sản 2,5%.
Theo Mullah Yaqoob, con trai cựu thủ lĩnh tinh thần của Taliban, Mullah Mohammad Omar, doanh thu từ thuế - cũng có thể được xem là tống tiền - mang lại khoảng 160 triệu USD mỗi năm.
Quyên góp - 240 triệu USD
Taliban nhận được sự đóng góp tài chính bí mật từ các nhà tài trợ tư nhân và các tổ chức quốc tế trên toàn cầu.
Nhiều khoản đóng góp của Taliban là từ các tổ chức từ thiện và quỹ tín thác tư nhân ở các quốc gia vùng Vịnh Ba Tư, một khu vực có lịch sử thiện cảm với phong trào nổi dậy tôn giáo của lực lượng. Theo Trung tâm Khoa học Chính sách và Nghiên cứu Afghanistan, những khoản đóng góp này lên tới khoảng 150 - 200 triệu USD mỗi năm. Các tổ chức từ thiện này nằm trong danh sách các nhóm tài trợ cho khủng bố của Bộ Tài chính Mỹ.
Ngoài ra, các công dân từ Ả-rập Xê-út, Pakistan, Iran và một số quốc gia vùng Vịnh Ba Tư cũng hỗ trợ tài chính cho Taliban, đóng góp thêm 60 triệu USD hàng năm cho "Mạng lưới Haqqani" có liên kết với Taliban, theo các cơ quan chống khủng bố của Mỹ.
Một người buôn bán than vác bao tải tại xưởng phân phối than ở thành phố Mazar-i-Sharif, Afghanistan. (Ảnh: FP)
"Xuất khẩu" - 240 triệu USD
Một phần để rửa tiền, Taliban xuất nhập khẩu nhiều mặt hàng tiêu dùng hàng ngày khác nhau, theo Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Các chi nhánh kinh doanh được cho là có liên quan đến hoạt động này bao gồm công ty Noorzai Brothers Limited đa quốc gia, chuyên nhập khẩu phụ tùng ô tô, bán xe lắp ráp lại và phụ tùng ô tô thay thế.
"Thu nhập ròng" của Taliban từ xuất khẩu được cho là khoảng 240 triệu USD một năm. Con số này bao gồm cả việc bán số cây thuốc phiện và khoáng sản cướp được.
Bất động sản - 80 triệu USD
Taliban sở hữu bất động sản ở Afghanistan, Pakistan và nhiều nước khác, theo Mullah Yaqoob và Kênh truyền hình Pakistan SAMAA. Yaqoob nói với NATO rằng doanh thu bất động sản hàng năm của Taliban là khoảng 80 triệu USD.
Một số nước
Theo BBC, một báo cáo mật của CIA ước tính vào năm 2008 rằng Taliban đã nhận được 106 triệu USD từ các nguồn nước ngoài, đặc biệt là từ các quốc gia vùng Vịnh.
Các chính phủ Nga, Iran, Pakistan và Ả-rập Xê-út bị cáo buộc là hỗ trợ tài chính cho Taliban, theo nhiều nguồn tin của Mỹ và quốc tế. Các chuyên gia cho rằng số tiền này có thể lên tới 500 triệu USD một năm, nhưng rất khó để đưa ra con số chính xác về nguồn tài chính này.